Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Türkiye’ye on binlerce kişinin gözaltına alınması ve yargılanmasına gerekçe oluşturan Türk Ceza Kanunu’nun cumhurbaşkanına hakaretin cezalandırılmasıyla ilgili 299. maddesini (TCK 299) değiştirmesi çağrısı yaptı.
Vedat Şorli’ye 2017’de Facebook’ta eleştirel ve hicivli yorumlar eşliğinde paylaştığı bir fotoğraf ve bir karikatür nedeniyle cumhurbaşkanına hakaretten 11 ay 20 gün tecilli hapis cezası verilmesi dosyasına bakan AİHM, bu sürecin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) ifade özgürlüğünü düzenleyen 10. maddesini ihlal ettiğine ve dolayısıyla ifade özgürlüğünün ihlali olduğuna karar verdi.
Şorli’nin gözaltına alınması, iki ay iki gün boyunca tutuklu yargılanması ve ceza almasının haklı bir yanı olmadığını belirten AİHM, “Böyle bir ceza doğası gereği kaçınılmaz olarak kişinin kamuyu ilgilendiren konularda görüşlerini açıklama istekliliğini kıran bir etki yaratır” dedi.
TCK 299’un cumhurbaşkanına bilginin ve bununla ilgili görüşlerin aktarılması üzerinde ayrıcalıklı statü verdiğine dikkat çeken AİHM, ‘bir devletin, cumhurbaşkanının itibarını korumayı amaçladığında, cumhurbaşkanı hakkında görüş beyan etme ve haber verme hakkı konusunda kendisine herhangi bir imtiyaz ya da özel bir yasal koruma sunamayacağını, cumhurbaşkanının özel bir yasayla korunmasının AİHS’nin ifade özgürlüğüne ilişkin maddesiyle bağdaşmadığını’ söyledi.
Kararda şu vurgu yapıldı:
“Şorli davasında tespit edilen ihlale son vermek için insanların yetkililerin müdahalesi olmaksızın fikir edinme ve fikir açıklama özgürlüğüne sahip olmalarının sağlanması ve benzer davaların tekrarlanmaması amacıyla TCK 299’un değiştirilerek AİHS ve AİHM’nin yerleşik içtihadıyla uyumlu hale getirilmesi gerekmektedir.”
Uzmanlara göre, AİHM, ilk defa TCK 299 hakkında bu kadar net karar açıklarken, Türkiye’den Saadet Yüksel’in de içlerinde bulunduğu 7 yargıçlı bir daire tarafından oy birliğiyle alınan karar, içtihat niteliği taşıyor.
Ankara karar gereği Şorli’ye 7500 euro manevi tazminat da ödeyecek.
Reuters, AİHM kararıyla ilgili haberinde ‘AK Partisi Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın başbakanlıktan cumhurbaşkanlığına geçtiği son 7 yılda cumhurbaşkanına hakaret suçundan binlerce kişinin yargılandığını ve mahkum edildiğini’ aktararak şu verileri paylaştı:
“Adalet Bakanlığı verilerine göre 2020 yılında cumhurbaşkanına hakaret suçlamasından 31 bin 297 soruşturma başlatıldı, 7790 dava açıldı ve bunların 3325’i mahkumiyetle sonuçlandı. Bu rakamlar 2019’da biraz daha yüksekti.”
“Erdoğan’ın cumhurbaşkanı olduğu 2014 yılından beri cumhurbaşkanına hakaretten 160 bin 169 soruşturma, 35 bin 507 dava açıldı ve 12 bin 881 mahkumiyet kararı verildi.”
“Hapisteki eski HDP Eşbaşkanı Selahattin Demirtaş’ın bu yılın başlarında Erdoğan’a hakaretten 3.5 yıl hapis cezasına çarptırılması, avukatına göre, bu suça verilen en uzun cezalardan biri oldu.”