Doç. Dr. Ersoy Soydan bugüne dek Balkanlarda Türkçe Radyo Yayıncılığı Çalıştayı başta olmak üzere Avrupa ve Balkanlarda Türkçe radyo ve televizyon yayıncılığı konusunda çok sayıda çalışma gerçekleştirmişti.
Soydan, “Değişen Dünyanın Zorlukları– Daha Güvenli Bir Gelecek İnşa Etmek” ana temalı 3. Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Konferansı’nda 10 Haziran 2021 Perşembe günü gerçekleşen oturum başkanlığını da yaptığı iletişim Oturumunda “Batı Trakya’daki Topluluk Radyoları: Çınar FM ve Radyo Kulüp” adlı sunumunu gerçekleştirdi.
Bu çalışma Batı Trakya’daki Türk topluluk radyolarının derinlemesine analiz edildiği ilk bilimsel çalışma olarak kayda geçti.
“Avrupa ve Balkanlar’da yaşayan Türklerin kurduğu elli civarında radyo içinde yalnızca üç topluluk radyosu bulunmaktadır. Bu radyolardan ikisi Yunanistan’dadır. Çınar FM ve Radyo Kulüp.” sözleriyle sunumuna başlayan Soydan, Yunanistan’da radyoculuğun tarihçesi ve yasal mevzuat hakkında bilgiler verdi. Ardından Batı Trakya’daki Türkçe yazılı basının ve radyoculuğun tarihsel gelişimini özetleyerek, Batı Trakya’da günümüzde yayın yapan Türk radyolarını analiz etti ve sorunlarını dile getirdi. Soydan, daha sonra sunumunun başlığı ve asıl konusunu oluşturan Batı Trakya’da Türk Topluluk Radyoları: Çınar FM ve Radyo Kulüp hakkında kapsamlı bilgiler verdi.
ÇINAR FM VE ÇALIŞANLARINA YÖNELİK BASKILAR
Soydan, Batı Trakya’nın ilk ve tek haber lisanslı ve topluluk/dernek radyosu olma özelliği ile Avrupa’nın üç Türkçe topluluk radyosundan biri olduğuna dikkat çekerek Çınar Derneği, radyonun yapısı ve yayınlanan programları anlattıktan sonra Çınar FM’in karşılaştığı sorunlar hakkında da şunları söyledi:
“Yunanistan’da ve Avrupa’da yükselen ırkçılığa paralel olarak Batı Trakya’da Türk ve Türkçe düşmanlığı da artmakta ve Türk Azınlığa yönelik ayrımcılığı eleştiren yayınları nedeniyle Çınar FM’e saldırılar gerçekleştirilmektedir. Aşırı sağcı yayın kuruluşları Türk Azınlık basınını ve özellikle de Millet Gazetesi ve Çınar FM’i hedef göstermektedir. Bunun sonucunda Çınar FM’in antenleri defalarca saldırıya maruz kalmıştır. Radyonun antenlerine yapılan saldırılar sonucu anten ve verici cihazlar ciddi hasar görmüştür. Bu saldırılar zaten ekonomik güçlük içinde olan ve gönüllülerin desteğiyle yayın hayatını sürdüren Çınar FM’e zor günler yaşatmıştır. Öte yandan canlı yayınlar esnasında sunuculara tehdit mesajları gönderilmektedir. Irkçı Yunanlar, “Burası Yunanistan Türkçe yayın yapan radyo dinlemek istemiyoruz, Türkçe isteyenler Türkiye’ye gitsin, barbar Türkler ülkemizden defolun, çok ileri gidiyorsunuz ayağınızı denk alın, sizleri hendeklere gömeriz…” gibi tehdit mesajları göndermektedirler. Radyoya yapılan tehditler ve saldırılar konusunda ilgili merkezlere ihbarlar ve suç duyuruları yapılmış, ancak sonuç alınmamıştır. Azınlık basınında Batı Trakya Türk Azınlığının sorunlarına yer verilmesi ve Azınlığa yapılan haksızlıkların dillendirilmesi nedeniyle radyonun yöneticileri (Cengiz Ömer ve Bilal Budur) hakkında onlarca dava açılmış, yüz binlerce euro para cezalarına ve aylarca hapis cezalarına çarptırılmışlardır. Halen haklarında açılan çok sayıda dava görüşülmeye devam etmektedir.
Çınar FM’in genel yayın yönetmeni Cengiz Ömer’in radyonun geleceği konusunda bir hayli kaygılı olduğunu da anlattı. Ömer’e göre Yunanistan’da yeni hazırlanan yasaya göre her altı yılda bir frekans ihalesi açılacak ve kriterleri uygun olanlara ruhsat verilecek. Bu arada kilise, belediye ve dernek/topluluk radyoları için bir madde bulunmuyor. Bunların rejimini belirleyecek yasal mevzuatta bir düzenleme yapılmadı ve akıbetleri hala tartışılıyor. Yeni yasaya göre radyolar A.Ş. olmak zorunda ve 100 binden çok nüfuslu şehirlerde haber radyoları için 60 bin euro, müzik radyoları içinse 30 bin euroluk sermaye şartı getirildi. Yerel radyoların bunu karşılayacak durumu yok. Derneklerin radyo işletmeleri A.Ş. olmadığı için bu durumda akıbetleri muamma. Bunların amatör radyo gibi bir kategoriye dahil edilmesi tartışılıyor ama henüz kesin bir şey yok. Azınlık radyoları zaten istenmiyor, ancak ellerini bağlayan AB mevzuatı ve Kilise radyolarının varlığı ve baskısı. Kiliseye hayır diyemiyorlar.”
Soydan, bütün zorluklara rağmen azınlık radyoları ve bunlar içerisinde gönüllülük esasına göre çalışan dernek radyosu olan Çınar FM’in azimli çalışanları ve gönüllü destekçileri sayesinde Batı Trakya Türk Azınlık toplumunun gönül(lü) sesi olmak için gayretlerini sürdürdüğünü de sözlerine ekledi.
RADYO KULÜP
Soydan, “İskeçe Türk Birliğinin İnternet’teki Sesi” sloganıyla yayın yapan olan Batı Trakya’nın iki topluluk radyosundan biri olan Radyo Kulüp hakkında ise şu bilgileri paylaştı:
“Batı Trakya Türk Azınlığının ilk sivil toplum kuruluşu olan İskeçe Türk Birliği’nin internetteki sesi olarak 2018 yılının Ekim ayında İskeçe’den yayınlarına başlayan Radyo Kulüp şimdilik yalnızca auto dj’den müzik yayını yapmaktadır. Radyoya, İskeçe Türk Birliği’ne halk arasında verilen “KULÜP” denilmesi nedeniyle ‘Radyo KULÜP’ adı verilmiştir. Bir dernek – topluluk radyosu olarak kurulan “Radyo Kulüp” kar amacı gütmemektedir. Radyo Kulüp’ün yayınları İskeçe Türk Birliği Yönetim Kurulu’nun sorumluluğunda ve yönetiminde yapılmaktadır. Radyo Kulüp sözlü programlara da başlamayı ve İskeçe Türk Birliği’nin çalışmalarını aktarmayı planlamaktadır. Kulüp Radyo bir Türk sivil toplum kuruluşu tarafından kurulup, işletilen yurt dışındaki ilk ve tek Türk internet radyosudur.”
Zoom üzerinden gerçekleştirilen oturuma Çınar FM Genel Yayın Yönetmeni Cengiz Ömer de katılarak söz aldı.
Oturum başkanı Soydan, akademisyenlerden gelen soruların Ömer tarafından cevaplandırılmasının daha anlamlı olacağını söyleyerek kendisine söz verdi. Ömer, radyolarına ve Türk Azınlık basınına yönelik uygulanan baskıları ve gazetecilerin çektiği zorlukları anlattı. Böylece Batı Trakya Türk Topluluk radyoları ve yaşadıkları sorunları bilimsel bir platformda dile getirilmiş oldu.