SADECE 5 KİLOGRAM AĞIRLIĞINDA
CNN International’dan Anna Coren, Jessie Yeung, Abdul Basir Bina ve Jadyn Sham’ın haberine göre, Kamila neredeyse 3 yaşında ama sadece 5 kilogram ağırlığında. Buruşuk derisi iskelet uzuvlarından sarkıyor ve şişmiş göbeğinin etrafına uzanıyor. Büyükannesi Bilqis, Afganistan’ın güneyindeki Kandahar’da diğer zayıflamış çocuklarla dolu bir hastane koğuşunda onu sakinleştirmeye çalışırken, Kamila’nın sekiz aydır yetersiz beslendiğini söyledi.

ANNESİNİN VERECEK SÜTÜ YOKTU
Ağlayamayacak kadar zayıf olan küçük kız, acıyla kulaklarını ovuştururken Bilqis, “Annesi hasta ve biz fakir insanlarız. Onu emzirmeye çalıştı ama verecek sütü yoktu” dedi.

Kamila’nın ailesi, sert bir kış ve ekonomik çöküş sırasında şiddetli gıda kıtlığından kurtulmak için mücadele eden milyonlarca Afgan arasında yer alıyor. İnsan hakları örgütleri, en savunmasız grupların ( kadınlar ve çocuklar) hayatlarının tehlikede olduğunu belirterek fazla dış yardım çağrısında bulundu.

TALİBAN SÖZCÜSÜ, ÜLKEDE KRİZ OLDUĞUNU İNKAR ETTİ
Taliban sözcüsü Zabihullah Mücahid ise CNN’e verdiği demeçte ülkenin “ekonomik sorunlarını” kabul etti. Ancak bir kriz olduğunu şiddetle reddetti ve bu tür iddiaları “sahte” olarak nitelendirdi. Mücahid, açlıktan ölmek üzere olan çocukların görüntülerine karşı çıkarak, “Kimse açlıktan ölmeyecek çünkü kıtlık yok ve şehirler yiyecekle dolu” dedi.

Bununla birlikte Taliban, Ağustos ayında Afganistan’da iktidarı ele geçirmeden önce bile, ülkede arka arkaya kuraklıklar, ekonomik gerileme, uzun süreli çatışmalar ve salgın nedeniyle yoksulluk ve gıda güvensizliği yaygındı. Ancak, Taliban’ın iktidarı ele geçirmesinden üç ay sonra kriz hızla daha kötüye gitti. Milyarlarca dolarlık dış kalkınma yardımı, ülkeyi ekonomiyi, kilit hizmetleri ve yardım görevlilerini ayakta tutan paradan mahrum bırakarak kurudu.

NÜFUSUN YARISINDAN FAZLASI AŞIRI DÜZEYDE AÇLIKLA KARŞI KARŞIYA
Birleşmiş Milletler’in (BM) verilerine göre, Afganistan’da kış mevsimi yaklaşırken, yaklaşık 23 milyon insan (nüfusun yarısından fazlası) aşırı düzeyde açlıkla karşı karşıya bulunuyor.

5 yaş altı en az bir milyon çocuk ise açlıktan ölme riski tehditi altında. Koşullar o kadar kötü ki, yakıt için parası olmayan bazı hastaneler hasta odalarını ısıtmak için ağaçları kesmeye başladı ve yardım grupları, uluslararası toplum şimdi harekete geçmezse durumun daha da kötüleşeceği konusunda uyardı.

ÇOCUKLAR BİLE SATILIYOR
Bununla birlikte, Afganistan’daki olumsuz hava koşulları ülkedeki gıda kıtlığını şiddetlendirdi. Afganların büyük çoğunluğu geçimlerini tarımdan sağlıyor, ancak Dünya Gıda Programı’na (WFP) göre ülke bu yıl hasadının yüzde 40’ını kuraklıktan kaybetti. Gıda kaynakları azaldıkça, buğday ve ekmek gibi temel gıdaların maliyeti hızla arttı. Bir işçi ve esnaf olan Musafer, “Yalnızca suyumuz ve ekmeğimiz var, ama bazen yiyecek hiçbir şey yok” dedi.

Bu ayın başlarında Musafer, kızını eyalet başkenti Chagcharan’daki Ghor İl Hastanesine götürdü. Razia neredeyse 3 yaşında ama yüzünü annesinin kucağına gömerken kaburgaları ve omurgası korkunç bir netlikle dışarı çıkıyor. Bu, sekiz ay içinde üçüncü hastane ziyareti ve iyileşmiyor.

Musafer, “Onu tedavi ettirecek getirecek iş, gelir, yiyecek yok. Onu her gördüğümde üzülüyorum” diye konuştu.

YOKSULLUK ORTA SINIFI DA VURDU
Taliban’ın devralmasından önce, ülkenin kırsal alanlarının çoğunda yoksulluk yaygındı. Ancak, şimdi orta sınıf ve şehir sakinleri de umutsuzluğa sürüklendi. WFP, çoğu aylarca maaşsız kalan hükümet çalışanları ve okul müdürlerinin, gıda tayınları ve tıbbi yardım için kuyruğa girenler arasında olduğu konusunda uyardı. Ajansın bir haber bülteninde yaptığı açıklamada, ülke genelinde ailelerin yiyecek için kıyafetlerini, mobilyalarını, hayvanlarını, evlerini sattığını aktardı.

Afganistan’daki BM Yardım Misyonu başkanı Deborah Lyons, “Kasım ayında, kıtlık riski bir zamanlar kırsal alanlarla sınırlıydı. Ancak şimdi, Afganistan’ın en yoğun nüfuslu 11 kentsel bölgesinden 10’u acil gıda güvensizliği seviyeleriyle karşı karşıya” dedi.

Ülke içinde yerinden edilmiş kamplarda, satacak hiçbir şeyi kalmayan en yoksul ailelerden bazıları ise  kızlarını çocuk gelin olarak sunmaya başladı. Birkaç ebeveyn CNN’e, diğer çocuklarını hayatta tutmanın tek yolunun bu olduğunu söyledi.

Diğer taraftan, Taliban sözcüsü Mücahid, Afgan halkının acilen gıda ve tıbbi malzemeye ihtiyacı olduğunu kabul etti. Taliban’ın “bu yardımı artırmaya çalıştığını” ve bunu insani gruplarla birlikte halka dağıtmaya çalıştığını söyledi.

HASTANELER AÇLIKTAN ÖLMEK ÜZERE OLAN İNSANLARLA DOLU
Tıbbi malzeme ve personel sıkıntısına rağmen Afganistan’da hastaneler açlıktan ölmek üzere olan hastalarla dolup taştı. Afganistan’ın ülke çapındaki sağlık programı daha önce Dünya Bankası tarafından finanse edilmişti. Ancak, finansman Ağustos ayında durmuş ve 2 bin 300 tesisi tıbbi malzeme satın alma veya maaş ödeme olanağından yoksun bırakmıştı.

Diğer taraftan, Taliban devralmadan önce Afganistan’da Covid-19’u tedavi eden 39 hastane vardı. WFP danışmanı olarak Afganistan’dan yeni dönen Johns Hopkins Üniversitesi’nden Dr. Paul Spiegel, şu anda sadece üç ya da dört tanesinin hala çalışıyor olduğunu söyledi.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Afganistan’a temel tıbbi malzemeleri hava yoluyla taşımaya devam eden kuruluşlar arasında yer alıyor. Kuruluş, Kasım ayında yaptığı açıklamada, şimdiye kadar dört malzeme sevkiyatının 1,5 milyon hastayı kapsaması gerektiğini söyledi.

Ancak sahadaki birçok insani yardım çalışanı ve doktor bunun yeterli olmadığını bildirdi.

Ghor Eyalet Hastanesi’nin yetersiz beslenme bölümü başkanı Faziluhaq Farjad, her gün yetersiz beslenmenin yanı sıra kızamık, ishal, soğuk algınlığı ve grip gibi bir dizi başka hastalık için tedavi görmek için 100 kadar anne ve çocuğun geldiğini söyledi.

VAKALARIN YÜZDE 70’İ AĞIR
Farjad, “Bu sorunların hepsi birbiriyle bağlantılı. Yetersiz beslenen anneler ve çocuklar hastalık ve enfeksiyona karşı daha duyarlı hale geliyor. Genellikle hastanelere ulaşmak için uzun mesafeler kat etmek zorunda kalıyorlar ve daha da zayıflıyorlar. Vakaların neredeyse yüzde 70’i ağır. Kimse dikkat etmezse durum çok daha kötü olacak” dedi.

Farjad’ın hastalarından biri olan 1 yaşındaki Nesrin’in işçi olarak çalışan babası Abdul Rauf, çocuğun ağır bir şekilde yetersiz beslendiğini ve hayatının neredeyse yarısını hastanede geçirdiğini belirterek, “20 günde bir, 10 günde bir hastanedeyiz. Bu benim hayatım ve biz onu böyle geçiriyoruz” dedi.

DIŞ YARDIM ÇAĞRILARI
Bağış yapan ülkeleri stratejilerini değiştirmeye çağıran yardım kuruluşları, yabancı hükümetlerin Taliban’ı fonlarla boğma çabalarının Afgan halkını aç bırakmak gibi istenmeyen bir etkiye sahip olduğunu öne sürdü.

WFP için Afganistan’ı ziyaret eden doktor Spiegel, yabancı ülkeleri, devlet tarafından işletilen hastaneler için finansman da dahil olmak üzere, devralma sonrasında Afgan varlıklarını dondurma hareketlerini yeniden gözden geçirmeye çağırdı.

“ON BİNLERCE ÖLÜME DEĞER Mİ?”
Spiegel, “ABD, İngiltere, AB bazı kararları hızlı almak zorunda yoksa çok geç olacak ve muazzam miktarda gereksiz ölüm olacak. Yabancı hükümetlerin Taliban’ı meşrulaştırmaktan kaçınma ve ondan hesap sorma arzusu kabul edilebilir. “Değişim hedefi iyi bir hedef ama on binlerce ölüme değer mi?” açıklamasını yaptı.

Öte yandan Avrupa Birliği (AB), Ekim ayında 1 milyar euro yardım paketi sözü verdi ve Dünya Bankası yönetim kurulu kısa süre önce BM Çocuklara Yardım Fonu ve WFP’ye 280 milyon dolar taahhüt etti. ABD de bu yıl insani yardıma, kalkınma yardımından ayrı olarak yaklaşık 474 milyon dolar katkıda bulundu.

Ancak taahhüt edilen uluslararası fonlar, Afganistan’ın 9,5 milyar dolarlık donmuş varlıklarının sadece bir kısmını oluşturuyor.  ABD ve AB hükümetlerinin açıklamalarına göre, bu fonlar halihazırda Afganistan’da çalışan uluslararası kuruluşlara yönlendiriliyor, yani paranın Afgan bankaları veya kamu tarafından erişilebilir olmadığı anlamına geliyor.

Sonuç olarak, Afgan aileleri için yardımların gelmesini beklemekten başka yapacak bir şey yok. 15 günlük tedaviden sonra, Nesrin hastaneden taburcu edildi ve 6 kilogramın biraz üzerinde bir ağırlığı vardı.

“TÜM ÇOCUKLARIMI KAYBEDECEĞİM”
Aile, bekleyen dört aç çocuğun olduğu eve döndü. Nesrin’in babası Rauf, “Uluslararası toplumdan, yoksulluk ve açlık çeken her yoksula yardım etmesini istiyorum. Bize yardım etmezlerse, çocuklarımı kaybedeceğim” diyerek üzüntüsünü dile getirdi.