Adana’daki plastik geri dönüşüm sanayicileri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 3 Eylül 2020 ve sonrasında çıkarttığı dört ayrı genelgenin hurda ithalatını imkânsız hale getirmesi gerekçesiyle üretim yapamaz hale geldiklerini duyurdu.
Sozcu.com.tr’ye Adana Plastik Geri Dönüşüm Sanayicileri adına açıklama yapan, kendisi de Adana Seyhan merkezli Deda Plastik’in Yönetim Kurulu Başkanı olan Kamil Dönmezoğlu, “Hammaddesi biten geri dönüşüm tesislerinde üretim durdu. Sektördeki 1345 lisanslı firmanın yüzde 40’ı üretimi durdurmuş vaziyette. Kalanlar da hammadde tedarik edemedikleri için en fazla bir ay içinde üretimlerini durdurmak zorunda kalacak” dedi.
Dönmezoğlu, “Bu durum 300 bin çalışanın ilk etapta 100 bininin işsiz kalması anlamı taşıyor” diye konuştu.
Türk Plastik Sanayicileri Araştırma Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) ise, geri dönüşüm komiteleri aracılığıyla süreci izlemeye aldı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın söz konusu genelgelerinin sahadaki üretimi nasıl etkilediğine yönelik etki analizi yapılacak.
BAKANLIK NE DİYOR, SANAYİCİ NEYE İTİRAZ EDİYOR?
Bu yılın nisan ayında Greenpeace tarafından yapılan bir araştırmada, Türkiye’nin 2020’de Avrupa’dan en çok plastik atık alan ülke olduğunun duyurulması “Türkiye plastik çöplüğü oldu” yorumlarına neden olmuş; bu durum kamuoyunda oldukça tepki çekmişti.
Greenpeace ekibinin Kasım 2020’de Adana’da çektiği görüntüler, ithal edilen plastiklerin bir kısmının doğaya atıldığını ya da yakıldığına işaret etmişti. Nisan 2021’de yeniden Adana’ya yapılan saha gezisi sonucunda, Avrupa’dan gelen plastik çöplerin doğaya atıldığının ya da yakıldığın görüldüğü aktarılmıştı.
Ticaret Bakanlığı ise mayıs ayında alınan bir kararla, plastik atıkların yaklaşık yüzde 75’ini oluşturan etilen polimerin ithalatını yasaklanmıştı.
Ancak söz konusu kararın yürürlüğe girdiği 2 Temmuz’dan birkaç gün sonra, bakanlık ile sektör temsilcileri arasında varılan anlaşma ile yasağa ilişkin yeni düzenleme getirildi.
PAGEV’den o dönem yapılan bir açıklamada, yasağın, etkin denetim kriterleri belirlenerek kaldırıldığı açıklandı ve yasak yerine ‘sıkı denetim’ yapılacağı belirtildi. Buna göre, yapılan denetimlerle firmalardan teminat mektubu alınacak, bu da kapasite raporuna göre belirlenecekti. ‘Çöp ithal edenler’ tespit edildiği takdirde de işletmenin lisansı iptal edilecekti.
Yani çöp olmaması kaydıyla atık girdi hammaddesine getirilen ithalat yasağı, bu düzenlemenin getirilmesiyle ortadan kalktı ancak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı sonrasında yayınladığı genelgelerle, yapılacak ithalata ‘yüzde 1 saflık oranı’ şartı getirdi. Bu da ‘tehlikeli atık, kimyasal atık ya da yasaklı herhangi bir ürün yüzde 1’e karışırsa ithal edilemez’ anlamına geliyor.
Bazı sanayiciler de buna itiraz ediyor. ‘Yüzde 1 şartına uygun mal bulamadığını’ ifade eden sanayici, hammadde bulamadığı için üretimini durduğunu söylüyor.
İŞTEN ÇIKARMALARIN BAŞLADIĞI BELİRTİLDİ
Adana Plastik Geri Dönüşüm Sanayicileri adına açıklama yapan Deda Plastik Yönetim Kurulu Başkanı Kamil Dönmezoğlu, Petkim’in ürettiği orijinal hammaddedeki saflık oranının yüzde 3 olduğunu söyleyerek, plastik hurdada yüzde 1 saflık oranını ‘eşyanın tabiatına aykırı’ olarak niteledi.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın söz konusu genelgeleri nedeniyle Avrupa ülkelerinden hammadde tedarik edemez hale geldiklerini aktaran Dönmezoğlu, “Hammadde stokları tükenen geri dönüşüm tesislerinde üretim çarkları durdu, sanayiciler istihdam ettikleri işçileri zorunlu olarak işten çıkarmaya başladı” diyor.
“Hurda plastik ithalatında saflık şartı, ithalatta yüklü miktarda teminat mektubu istenmesi zaten zor şartlar altında üretim yapan plastik geri dönüşüm sanayicilerimizin elini kolu bağlamış, resmen açık olan ithalatı fiilen yapılamaz hale getirmiştir” diyen Dönmezoğlu, şöyle devam etti:
“Ülkemizin çıkarları ile hem çevresel hem de ekonomik anlamda çelişen bu kısıtlama ve engellerin ivedilikle kaldırılması için başta Sayın Cumhurbaşkanımız olmak üzere yetkililerden ilgi ve destek bekliyoruz.”
HER GÜN 241 KAMYON DOLUSU PLASTİK ATIK
Doğa savunucuları ise her yıl üretilen milyonlarca ton plastiğin çöpte gömülmeye, atılmaya devam edeceği konusunda endişeli ve tepkili. Plastiklerin çevreye, deniz canlılarına ve insan sağlığına yönelik tehlikelerine karşı plastik atık ithalatının acilen yasaklanması talep ediliyor.
Eurostat verilerine göre Avrupa Birliği’nde plastik paketlerin yüzde 78,5’i ayrıştırıp toplanıyor ancak bunların yalnızca yüzde 41,5’u AB sınırları içinde geri dönüştürülüyor.
Greenpeace’in 2021 Nisan’da yayınladığı rapor ise, Türkiye’ye her gün 241 kamyon dolusu plastik atığın geldiğini ortaya koymuştu. Raporda, son 16 yılda Avrupa’dan Türkiye’ye gelen plastik atıkların 196 kat arttığı belirtildi.