Kural olarak işten kendi isteğiyle (istifa) işten ayrılan işçi, kıdem tazminatı alamamaktadır. Ancak; iş sözleşmesinin askerlik görevi, emeklilik hakkının elde edilmesi, sağlık problemlerinin işin yapılmasına sürekli bir biçimde engel oluşturduğunun belgelenmesi, iş verenin iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırı davranışlarda bulunması nedenleri ile işçi tarafından feshi halinde (istifa), çalışma süresinin en az 1 yıl olması koşulu ile kıdem tazminatı hakkı alınabilmektedir.
Kıdem tazminatı ile ilgili düzenleme, 1475 sayılı İş Kanunu’nun yürürlükteki tek maddesi olan 14’üncü maddesinde yer almaktadır. Maddede yer alan hükümlere göre;
- 4857 sayılı İş Kanununun 24’üncü maddesinde sayılan haklı fesih sebeplerinden herhangi birisi nedeniyle,
- Zorunlu askerlik hizmeti nedeniyle,
- Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı ya da toptan ödeme almak amacıyla,
- Emeklilik için gerekli olan yaş dışındaki şartları, yani prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresini tamamlamış olması nedeniyle (SSK sigortasının ilk başlangıç tarihinden itibaren 15 yılı ve 3600 gün prim ödeme gün sayısını tamamlayanlar bu kapsamda kıdem tazminatı almaktadır), 08.09.1999 tarihinden önce işe girenler için geçerlidir.
- Kadın sigortalının evlenme nedeniyle (evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde), işten ayrılan işçi, kendi isteğiyle işte ayrılmış olsa dahi, iş yerinde en az bir yıllık çalışma süresini de doldurduysa, kıdem tazminatı alabilir.
KIDEM TAZMİNATI HAKKI NASIL HESAPLANIR?
Herhangi bir iş sözleşmesinin kıdem tazminatını gerektiren bir nedenle feshi durumunda, çalışılan her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödenmektedir. Bir yıldan artan sürelerde oranlanarak hesaplamaya dahil edilecektir.
Kıdem tazminatı hesaplamaları sırasında işçiye ödenen ücretin yanı sıra kendisine düzenli olarak sağlanan tüm para ve para ile ölçülebilen menfaatlerin (yol parası, yemek parası, düzenli olmak koşulu, ikramiye ödemeleri v.b.) brüt tutarları dikkate alınmaktadır. Her tam çalışma yılı için ödenen kıdem tazminatı tutarı, fesih tarihinde geçerli olan kıdem tazminatı tavanı ile sınırlandırılmıştır.
KIDEM TAZMİNATI TAVANI
01.09.2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Kararına istinaden yayımlanan Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 06.01.2020 tarihli Genelgesiyle açıklanan memur maaş katsayıları çerçevesinde, hesaplanan kıdem tazminatı tavanı aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
Kıdem tazminatı tavan tutarı Devlet Memurları Kanununa tabi en yüksek Devlet memuruna 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesini geçememekte olup, bu tutar aşağıdaki şekilde hesaplanmaktadır:
Devlet Memurlarına bir hizmet yılı için ödenen emeklilik ikramiyesinin hesabında aşağıda belirtilen ödemelerin toplamı esas alınır:
Yukarıdaki açıklama çerçevede, en yüksek Devlet memuru olan Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanına bir hizmet yılı için ödenen emeklilik ikramiyesi 2020 yılı birinci altı aylık dönemi için aşağıdaki şekilde hesaplanmaktadır:
