İlk olarak geçen yıl tespit edilen yeni bir Covid varyantı, hızla ABD’de baskın tür haline geldi ve kraken varyantı adını aldı.
Bloomberg’de yer alan habere göre, Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre, XBB.1.5 (kraken) varyantı ABD’de ülke çapında yayılarak, en az 28 ülkede daha tespit edildi. Peki XBB.1.5 varyantı daha mı tehlikeli? Daha mı kolay yayılıyor?
KRAKEN VARYANTI NEDİR?
XBB.1.5, Omicron XBB alt dallarından biridir ve önceki iki suş olan BA.2.75 ve BA.2.10.1.’in karışımıdır. Orijinal XBB varyantı, DSÖ’nün geçen ekim ayında endişelerini dile getirmesinin ardından Singapur ve Hindistan da dahil olmak üzere ülkelerde şimdiden enfeksiyon dalgalarına sebep oldu.
XBB.1.5 NE KADAR HIZLI YAYILIYOR?
Aralık başında tüm Covid vakalarının yalnızca yüzde 1’ini oluştururken, ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezinin tahminlerine göre, ay sonuna kadar tüm enfeksiyonların yaklaşık yüzde 41’inden sorumlu olan baskın suş haline geldi. Kuzeydoğu eyaletlerinde yüzde 70’in üzerine çıktı.
“EN BULAŞICI VARYANT”
DSÖ yetkilisi Maria Van Kerkhove, XBB.1.5’in “şimdiye kadar tespit edilen en bulaşıcı alt varyant” olduğunu söyledi. Sağlık yetkilileri, testlerdeki düşüş sebebiyle çok daha yaygın olabileceği ve sessizce çoğalabileceği konusunda uyarıyor.
Diğer ülkelerde, tablo hızla değişebilse de, XBB.1.5’in neden olduğu enfeksiyonların oranı değişiklik gösteriyor. Wellcome Sanger Enstitüsü’nden yapılan tahminler, varyantın aralık ortası itibarıyla İngiltere’deki Covid enfeksiyonlarının yaklaşık yüzde 4’ünü oluşturduğunu, Kanada’da ise daha az vakanın bulunduğunu ortaya koydu.
Bilim insanları, alt varyantın virüs için önemli bir reseptör olan ACE2’ye çok daha güçlü bir şekilde bağlanmasına izin verdiğine ve bulaşabilirliğini artırdığına dikkat çekti.
XBB.1.5 VARYANTI ÖNCEKİ VARYANTLARDAN DAHA MI TEHLİKELİ?
XBB.1.5’in neden olduğu vakalar ile önceki varyantlar arasında hastalığın şiddeti açısından bildirilen önemli farklılıklar bulunmuyor. Diğer türler gibi XBB.1.5 de bağışıklıktan kaçış belirtileri gösterdiği için dikkat çekiyor. Bu, doğal bağışıklıktan veya aşıların sağladığı önceki korumadan kaçma ve daha önce Covid’e yakalanan insanlara yeniden bulaştırma yeteneğine sahip olduğu anlamına geliyor. XBB.1.5’in ciddiyeti ve ciddi hastalık veya ölüme neden olma eğilimiyle ilgili veriler hala sınırlı.
CİDDİ SONUÇLARA YOL AÇABİLİR
Bilim insanları, yakın zamanda Cell dergisinde yayınlanan hakemli bir makalede, XBB gibi alt varyantların mevcut Covid aşıları için “ciddi tehditler” oluşturduğu konusunda uyardı. Daha yüksek bulaşıcılık aynı zamanda daha fazla insanın enfekte olması ve dolayısıyla ciddi sonuçlara maruz kalması anlamına gelir.
ABD’nin XBB.1.5 deneyiminin diğer ülkelere yayılıp yayılmayacağı henüz belli değil. Amerika, diğer birçok gelişmiş ülkenin aksine, düşük aşılama oranlarıyla karşı karşıya. Beş yaş ve üzerindeki nüfusun yalnızca yüzde 15’i aşılandı. Bu oran, 65 yaş ve üstü olanlar da dahil olmak üzere savunmasız yaşlı nüfus arasında biraz daha iyi ve 10 kişiden dördünden azı aşı oluyor. İnfluenza gibi diğer kış mevsimi enfeksiyonlarındaki artışın ortasında, Covid nedeniyle hastaneye yatış oranları ise şimdiden arttı.
DSÖ, varyantın risklerine ilişkin güncellenmiş bir değerlendirmeyi önümüzdeki günlerde yayınlamayı planlıyor.
XBB.1.5 VARYANTI ÇİN’E ULAŞTI MI?
Son haftalarda sıfır Covid politikasını ortadan kaldırdıktan sonra büyük bir enfeksiyon dalgasıyla karşı karşıya kalan Çin, henüz herhangi bir XBB.1.5 vakası bildirmedi. Shanghai, varyantın neden olduğu üç enfeksiyon tespit etti ve hepsinin ithal vakalar olduğunu söyledi. Ancak DSÖ de dahil olmak üzere dünyanın dört bir yanındaki sağlık kurumları, Çin’in herhangi bir kesin sonuca varmak için yeterli genomik dizileme bilgisi sağlamadığına dair endişelerini dile getirdi.
Öte yandan Çin’deki Covid dalgası diğer iki Omicron türü olan BA.5.2 ve BF.7 tarafından yönlendiriliyor. Çin Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’nden alınan genomik dizileme verilerine göre, birlikte tüm yerel enfeksiyonların yüzde 97,5’ini oluşturuyorlar.
Yetkililer, XBB varyantlarının yeni enfeksiyon dalgalarına yol açacağına dair korkuları yatıştırmaya çalışırken, gergin sağlık sistemi ve tedavilerin sınırlı mevcudiyeti nedeniyle zaten ürkmüş olan halk ikna olmuş değil.
NEDEN KRAKEN DENİYOR?
Kraken, yeni türün gücünü mitolojik deniz canavarıyla eşleştirmek için Twitter’da bir evrim profesörü tarafından önerildi.