Panik bozukluğu tekrarlayıcı, beklenmedik panik atakları ile bu ataklar arasındaki zamanlarda başka panik atakların daha olacağına ilişkin sürekli bir kaygı duyma durumu olarak tanımlayan İSÜ Liv Hospital Bahçeşehir Psikiyatri Uzmanı Dr. Levent Tekin, önerilerde bulundu.
ANİDEN BAŞLAYIP 10 DAKİKADA ŞİDDETLENİR
Uzm. Dr. Levent Tekin, “Hastalarımızın çoğu zaman kriz adını verdiği bu nöbetlere biz ‘panik atağı’ diyoruz. Panik atağı birdenbire başlar, giderek şiddetlenir ve 10 dakika içinde şiddeti en yoğun düzeye çıkar. Çoğu zaman 10-30 dakika -seyrek olarak da 1 saate kadar- devam ettikten sonra kendiliğinden geçer” ifadelerini kullandı.
GÖĞÜS AĞRISI YA DA GÖĞÜSTE SIKIŞMA OLABİLİR
Panik atağının belirtilerini sıralayan Uzm. Dr. Tekin, aşağıdaki belirtilerden en az 4 ya da daha fazlasının bulunmasının panik atak işareti olduğunu belirtti:
“Göğüs ağrısı ya da göğüste sıkışma; çarpıntı, kalbin kuvvetli ya da hızlı vurması; terleme; nefes darlığı ya da boğulur gibi olma; soluğun kesilmesi; baş dönmesi, sersemlik, düşecek ya da bayılacak gibi olma; uyuşma ya da karıncalanma; üşüme, ürperme ya da ateş basması; bulantı ya da karın ağrısı; titreme ya da sarsılma; kendini ya da çevresindekileri değişmiş, tuhaf ve farklı hissetme; kontrolünü kaybetme ya da çıldırma korkusu; ölüm korkusu.”
ENFLASYON DA PANİK ATAK SIKLIĞINI ARTIRDI
Panik bozukluğu belirtilerinin genellikle gençliğin sonlarında veya erken yetişkinlik döneminde başladığını ve erkeklerden daha fazla kadınları etkilediğini belirten Uzm. Dr. Tekin, “Günümüzde geçim sıkıntısı, enflasyon ve pandemi gibi sosyal sorunlar, birçok ruhsal hastalığı artırdığı gibi panik atak görülme sıklığını da artırdı” şeklinde konuştu. Uzm. Dr. Tekin, panik atak geliştirme riskini artırabilecek faktörleri şöyle sıraladı:
“Ailede panik atak veya panik bozukluğu öyküsü,
Sevilen birinin ölümü veya ciddi hastalığı gibi stres oluşturan durumlar,
Cinsel saldırı veya ciddi bir kaza gibi travmatik bir olay,
Boşanma gibi hayatınızdaki büyük değişiklikler,
Sigara veya aşırı kafein kullanımı,
Çocuklukta fiziksel veya cinsel istismar öyküsü.”
EVDEN ÇIKMA KORKUSUNA YOL AÇABİLİR
Panik atakların kişinin hayatında bazı önemli değişikliklere yol açabildiğini işaret eden Uzm. Dr. Tekin, “Tedavi edilmeyen panik atak, yaşam konforunu çeşitli açılardan ciddi anlamda bozabilir. Bunlar sürüş korkusu, evden çıkma korkusu, sık sık tıbbi bakım alma isteği, sosyal ortamlardan kaçınma, iş ve okulda sorunlar, depresyon, anksiyete ve diğer psikiyatrik sorunlar, intihar ve intihar düşünceleri, alkol ve madde kullanımına eğilim, finansal problemler şeklinde kendini gösterir” ifadelerini kullandı.
PANİK ATAKLA BAŞA ÇIKMAK İÇİN 10 ÖNERİ
Nöbetler esnasında kısa vadeli de olsa panik atakla baş etmenin mümkün olabileceğini ifade eden Uzm. Dr. Tekin, bu konuda yol gösterebilecek önerilerde bulundu:
“Panik atak yaşadığınızı fark edin: Panik atak, güçsüz ve çaresiz olduğunuza sizi inandırmak için zihninize çok büyük bir baskı uygulayabilir. Bu yüzden kendinize, panik atak yaşadığınızı ve tüm panik ataklar gibi nihayetinde bunun da geçeceğini hatırlatın. Böylelikle, panik atağı atlatabilmek için gerekli adımları da atabilirsiniz.
Nefesinizi düzenleyin: Panik atak sırasında yaşanan sıkıntı yüzünden kontrolsüz soluk alıp vermeniz panik ve korku duygularınızı daha da şiddetlendirebilir. Bu anormal ve hızlı soluk alma hali -hipervantilasyon-, durumunuzu daha da kötüleştirip ciddi tıbbi sonuçlar doğurabilir. Böyle durumlarda, karnınızdan derin ve düzenli bir şekilde nefes alarak solunumunuzu düzenleyebilirsiniz.
Hareket edin: Panik atak esnasında, dolaşıp hareket etmek faydalı olabilir. Yürümek hem atağın başladığı ortamdan uzaklaşmanıza hem de ritmik doğası sebebiyle nefesinizi düzenlemenize yardımcı olur.
Duyularınızdan birisini kapatın: Duyularınızın aşırı uyarılması, sesler, ışıklar ve görüntüler ile bombardımana uğraması panik atağınızı şiddetlendirebilir. Bu nedenle duyularınızdan birini kapatmak, iç huzurunuzu tekrar dengelemeye yardımcı olabilir. Gözlerinizi yumun veya kulaklarınızı ellerinizle kapatın ve belirli bir şey üzerinde -nefesiniz gibi- odaklanın.
Lavanta koklayın: Koku, panik atakla mücadeleye yardımcı olabilecek bir duyumuzdur. Lavanta yağı, endişe ile başa çıkmada ‘etkili’ olarak kabul edilmiştir. Panik atak geçirmeye yatkın olduğunuzu biliyorsanız, yanınızda bir şişe lavanta yağı taşıyıp küçük bir miktarda solumak, panik atak belirtilerinizi hafifletebilir. Ancak uyuşukluk halini arttıracağı için, benzodiazepin türevleri ilaçlarla birlikte kullanmayın.
Dikkatinizi dağıtın: Panik atağın, tüm dikkatinizi üzerinde toplayıp ortamınızı ele geçirmesi ve her düşüncenizi kaygılı bir seviyeye çekmesi olağandır. Dikkatinizi dağıtmak için başka bir şeye odaklanırsanız, kendinizi negatif ve kaygılı düşüncelerden uzaklaştırabilirsiniz. Mesela, yüzünüzü soğuk suyla yıkayabilir veya en sevdiğiniz televizyon programını izleyebilirsiniz.
Birisine söyleyin: Bir arkadaşınıza veya sevdiğiniz birisine sıkıntınızı söylemek, gerçeği kavramanıza yardımcı olabilir. Bu da panik atakta sık görülen izolasyon duygularını hafifletebilir.”
Muz veya bitter çikolata yiyin: Magnezyumun ve onu içeren besinlerin panik ve anksiyete -kaygı- bozukluklarına faydalı olduğu saptanmıştır. Muz ve bitter çikolata gibi magnezyum içeren besinler, stresinizi azaltmak ve vücudunuzu sakinleştirmek için idealdir.
Uyarıcılardan kaçının: Bir fincan kahve, en sakin kişide bile endişeye ve mide rahatsızlığına neden olabilir. Panik atak geçiriyorsanız ya da geçirme riskiniz varsa, kahve, enerji içecekleri, tütün ve diğer tüm uyarıcılardan uzak durulmalıdır. Yerine papatya çayı gibi sakinleştirici etkisi olan sıcak içecekler tercih edilmelidir.
Profesyonel yardım alın: Panik ataklarınız sürekli ve şiddetli ise profesyonel yardım için terapiye gitmek ve gerekirse doktor önerisiyle ilaç tedavisine başlamak, zihinsel sağlığınız için oldukça önemlidir.”