İstatistikler her ay değiştiği için genelgeçer rakamlar üzerinden gidelim.
Türkiye’de ortalama 16 milyon emekli var.
Bunun yaklaşık 2 milyonu Emekli Sandığı, 3 milyonu Bağ-Kur ve 11 milyonu SSK emeklisi.
Uzmanların yaptığı hesaplamalara göre, ortalama emekli aylığı 12 bin 500 lira.
Ocak 2024’te yapılan düzenleme ile en düşük emekli maaşı 10 bin lira.
Tabii siz bakmayın en düşük emekli maaşının 10 bin lira olmasına.
Adına “kök maaş” denen bir garabet var. Başka deyişle, en düşük emekli maaşı 10 bin lira değil. Mesela 6 bin 500 lira, mesela 7 bin lira. O da yılbaşında yapılan yüzde 49.25’lik zamdan sonra.
Kaynak: BBC Türkçe.
Yaşadıklarımız o kadar akla ziyan ki!
Düşünün, maaşınıza bir ay içinde 3 kez zam yapılıyor:
Önce enflasyonun belirlediği yasal zam oranı yüzde 37.57 olarak ortaya çıkıyor.
Yetmiyor, hükümet “yüzde 5 ek zam” diyerek oranı yüzde 42.57’ye yükseltiyor.
O da yetmiyor, zam oranı memur emeklilerininkiyle eşitlenerek yüzde 49.25’te netleşiyor.
Başka deyişle, kök maaşı Aralık 2023’te mesela 5 bin 500 lira olan bir emekli yüzde 50 zamla Ocak 2024’te 8 bin 250 lira almaya başlıyor.
Sistemin garabetini, durumun vahametini biraz olsun perdelemek için de en düşük emekli maaşı 7 bin 500 liradan 10 bin liraya çıkarılıyor.
Dolar’ın Euro’nun 30 lirayı çoktan aştığı, resmi enflasyonun yüzde 67.07 olduğu, açlık sınırının 16 bin; yoksulluk sınırının 53 bin lira hesaplandığı bir ortamda 10 bin lirayı bozdur bozdur harca!
***
Bu tablo içerisinde bir kez daha emekliler seçimin kilidi olmuş durumda.
Gerçi Türkiye “tencerenin düşüremediği iktidar olduğunu” 14 Mayıs 2023 seçimlerinde gördü ama reel ekonomideki, yani vatandaşın cebindeki tablo aradan geçen 10 ayda hiç iyiye gitmedi.
Üstelik ekonomik sıkıntıların en yoğun hissedildiği yerler büyükşehirler.
Türkiye Emekliler Derneği’nin (TÜED) Haziran 2022’de açıkladığı verilere göre, Türkiye’nin en büyük 3 şehrinde – İstanbul, Ankara ve İzmir’de – 5 milyondan fazla emekli yaşıyor. Bursa, Antalya, Kocaeli, Balıkesir, Manisa, Konya, Mersin, Adana, Samsun gibi diğer büyükşehirlerde nüfusun en az 500 bini emekli.
Kaynak: TÜED, 2022 yılı verileri.
Belediye başkan adaylarının ardı ardına açıkladıkları vaatlerinde emeklileri hiç es geçmemelerinin arka planında bu yatıyor.
Suya indirim, ulaşıma destek, doğalgaz ödemesine katkı, kira yardımı, sosyal tesislerde indirim, nakit destek…
Vaatlerin ardı arkası kesilmiyor.
Kendini merkezi hükümet yerine koyup “bayram ikramiyesi vereceğim” diyen bile var!
***
Ancak herkes çok iyi biliyor ki…
Emeklilerin gözü başkan adaylarının vaatlerinde değil iktidarın ne söyleyeceğinde…
Merakla beklenen bayram ikramiyesinin 2 bin liradan ancak 3 bin liraya çıkarılması en basit ifadeyle hayal kırıklığı yaratırken, memura verilip emekliden esirgenen seyyanen zammın temel beklenti olarak ortaya çıktığı görülüyor.
Bu durumu tespit eden kimi umut tacirleri de “Seçimden önce emekliye şu kadar verilir, kök maaş bu olur, en düşük emekli maaşı şuna çıkar” diye sözde yorum yapıyor.
Oysa ki sözü edilen beklentinin gerçekleşmesi ancak bir yasayla mümkündür ve o yasayı çıkarmak için Meclis’i olağanüstü toplantıya çağırmak gerekir.
Seçime 20 gün kalmışken, siyaset meydanları iyice ısınmışken, liderler her gün iki üç şehir gezerken ne iktidar o topa girer, ne de böyle bir iyileştirme siyaseten muhalefetin işine yarar.
Bu saatten sonra iktidar sahipleri de iktidara aday olanlar da ancak vaat verir. Vaat verirken de rahmetli Özal gibi seçmene hatırlatır:
“Önce oyu alalım, sonra verelim. Almadan vermek Allah’a mahsus!..”
