Ekonomiye bakış nasıl?

Hangi açıdan bakıldığına göre değişiyor sorunun yanıtı.

Yani tüketici olarak baktığınızda farklı bir manzara, üretici gözüyle baktığınızda daha değişik bir manzara görmek mümkün.

Sektörden sektöre de algının değiştiği aşikar!

Neyse ki; ekonomiye dönük görüşleri derleyen anketlerin istatistik bilimi ile buluşması gidişata dair somut bir fikir oluşturmakta.

Bu anlamda TÜİK ve TCMB’nin açıkladığı ağustos verileri ilginç bir manzara ortaya koydu.

Nasıl mı?

Tüketicinin ekonomiye bakışı pozitif bir hal almaya başlarken iş dünyasından endişe sesleri yükselmeye devam ediyor!

Oysa tüketicinin yüksek enflasyon altında ezildiği aşikar. İş dünyasının ise görünürde daha rahat olduğu kanaati hakim.

Ancak ilginçtir ki anketlere yansıyan yanıtlar farklı bir algıyı istatistiki olarak karşımıza çıkarmış durumda.

Mevsim etkilerinden arındırılmış tüketici güven endeksi, ağustosta bir önceki aya göre yüzde 6,1 artışla 72,2 puanlık düzeye çıktı.

Yani tüketicinin ekonomiye bakışında pozitif yönde keskin bir dönüş olmuş!

Peki niye? Ağustosta her şey tozpembe miydi?

Hem makroda hem mikroda ekonominin daha iyiye gittiğine dair net bir veri veya haber akışı yoktu aslında.

Üstelik yıllık enflasyon yüzde 80’e dayanmıştı resmi rakamlara göre.

Peki ne oldu?

Sadece vatandaşın gözünde umut ışığı olan iki gelişmenin yaşanması otomatik olarak anket sorularına pozitif bir yansıma yaptı.

Vatandaşın kendi para birimi kadar duyarlı olduğu doların seyri ağustosun ilk yarısında neredeyse sabit bir çizgi çizdi! Kur 17,90 – 17,96 TL’lik çok dar bantta dalgalandı.

Geçmiş dönem istatistikleri tüketici güven endeksi ile dolar ters korelasyon içinde olduğunu teyit ediyor. Ve aynı durum ağustos endeksine de yansıdı.

Çünkü anketler her ayın ilk 15 gününde yapılıp sonlandırılmakta. Sonra da istatistiksel çalışma açıklama gününe kadar gerçekleştirilmekte.

Kısacası tüketici doların dar bantta tutulması sonucu umutlanmış görünüyor yine!

Ancak bu mutluluğun kısa sürdüğünü eylül rakamlarında görmemiz kaçınılmaz. Doların faiz indirimi sonrası 18 liranın üstüne çıkarak kademeli bir yükseliş trendi içine girdiğini görüyoruz çünkü. Keza ABD’nin şahin para politikasına dönük sinyaller vermesi de süreci destekliyor.

Diğer yandan vatandaşı ağustosta yine geçici de olsa umutlandıran bir diğer gelişme de temmuzdan itibaren geçerli olan yüzde 30’luk asgari ücret zammı oldu! Zamlı maaşların ağustosta çalışanların eline geçmiş olması veri setlerine pozitif bir yansıma sundu tüketici güven endeksinde.

Ama enflasyon yeni mevsim ürünlerinin vitrinlere çıkacak olması yanında özellikle okulların açılması nedeniyle eylülde tüketicinin yine moralini bozacak.

Kısacası kısa vadeli bir mutluluk yansımış görünüyor vatandaşın güven endeksinde!

Buna karşın iş dünyasının ekonomiye dönük güven erozyonu sürüyor.

Mesela sanayicinin ekonomik algısını gösteren reel kesim güven endeksi ağustosta 1,6 puan düşüşle 102,1’e geriledi. Güven endeksi son iki yılın dip seviyesine inmiş oldu. Gidişatı daha detaylı ve uzun vadeli olarak inceleyip değerlendiren sanayicinin hiç de iyimser olmadığı açıkça görülüyor!

Nitekim bu karamsarlığı destekleyen somut veri de kapasite kullanımı ile geldi.

Kapasite kullanım oranı ağustosta 1,5 puan azalışla yüzde 76,7 olarak gerçekleşti.

Diğer ana sektörlerde de genel hava benzer. Güven endeksi geçen ay itibarıyla temmuza göre hizmet sektöründe yüzde 1,3, perakende ticaret sektöründe yüzde 0,4 azaldı. İnşaat sektöründe ise yüzde 1,5 arttı.

Veriler ekonomideki yavaşlama olasılığını teyit eder bir manzarada. Küresel bir yavaşlamanın olduğu da dikkate alınırsa özellikle yılın son çeyreğinin Türkiye ekonomisi için hayli durgun geçmesi ihtimalinin ağırlık kazandığı görülür.