“Kopan tedarik zincirleri…
Reel piyasalarda ani daralmalar…
Ödemeler dengesindeki yıkım…
Faiz oranlarının tartışmalı kontrol çabaları…
Gizlenen enflasyonun sonuçları…
Döviz artışları…
Devalüasyonlar…
Sektörlerin karşılıksız kalan destek talepleri…”
Yukarıdaki başlıkların bazıları neden, bazıları sonuç…
Bir yılı aşkın süredir, tüm dünyada devam eden salgının ölümcül sonuçları, aşılama yoluyla en aza indirilecek gibi görünüyor.
Ancak neden olduğu ekonomik ve sosyal sonuçlar; ülkeden ülkeye, işletmeden işletmeye, piyasalardan piyasalara bulaşmaya devam edecek.
Komplo teorisyenleri de buna dayanıyor. Küresel çapta yeni bir ekonomik sosyal düzenin, bu “ekonomik pandemi” gerekçe gösterilerek kurulacağı ve yakın çağda tümüyle online kontrol edilebilir topluluklar oluşturulacağı tezi var. Sanal kontrol mekanizmalarıyla, ideolojiler, inanç sistemleri ve hatta devlet kurguları bile değişerek ikinci plana düşecek, deniyor.
Böylelikle 19. yüzyılın başlarında egemen olan ulusal/sınıfsal bütün tartışmaların biterek, birbirine bağlı ve benzer egemenlik merkezlerinin yönetiminde yeni bir dünya düzeni öngörülüyor.
Bu tezlere ilişkin makaleleri okurken de şimdi özetlerken de bana bir bilim kurgu gibi gelse de pandeminin şu kısa süredeki sonuçlarına göz atınca irkilmemek elde değil:
- Özellikle üretime katkısı olmayan, tüketime katkısı az olan, yaşlı nüfusun hızlı ölümü.
- Sağlık alanında devasa bir ekonominin doğuşu.
- E-ticaretin yüksek hızla güçlenerek büyümesi.
- Kişisel hak ve hürriyetlerle kişi dokunulmazlığının pandemi koşullarına uygun yorumlanmasının kalıcı hale gelme tehlikesi.
- Aşılamanın ahlaki açıdan tartışmalı yöntem ve süreçleri.
- Dünya nüfusunun teknolojik ve bilim açısından güçlü ülkelerin karar ve yönlendirmelerine tamamen açık hale gelmesi.
- Devletlerin bireyin özel hayatı üzerindeki kontrol mekanizmalarında tartışmasız bir güç elde etmeleri.
Öte yandan tüm bu senaryolardan uzaklaşıp, sektörlerin hali pür melaline göz atmakta da fayda var:
Yayın organlarının çoğunluğunda birçok sektöre ilişkin bülten haberleri çıkıyor.
“ (…) arttı-çoğaldı-büyüyor-ivmelendi-hedef büyütüyor-kapasite genişliyor” vb. haberler bunlar. Bu koroya sözüm ona medya organları ile ilgili sektörlerin meslek örgütü yayınları ve açıklamaları da katılıyor çoğu zaman.
Gelgelelim kamudan muhtemel destek, kredi, hibe için yapılan tüm girişimlerde de “arttıran-çoğaltan-büyüyen-ivmelenene-hedef büyüten-kapasite genişleten“ sektör temsilcileri korosu da aynı.
Başlıyorlar yüksek sesle yardıma en çok kendilerinin ihtiyacı olduğunu dile getirmeye.
Ekonomik pandeminin aşısı henüz bulunmadı.
Ancak sağlıklı ekonomilerin reçeteleri belli:
“Üretim, adalet ve devlet yönetiminde şeffaflık.”
Ekonomik pandeminin virüsünü yenmemiz daha zaman alacak sanırım.
