TURGUT AKBEN – 1950’li yıllarda Bursa’ya günlük gazeteler (İstanbul basını) İstanbul’dan öğleye doğru ancak gelebilirdi.

İstanbul’a en yakın şehirlerden biri olmamıza rağmen gerek basım teknolojisinin bugünlerle mukayese bile edilememesi, gerekse bugün bir saatte İstanbul’a gidilebilen trafik teknolojisi (köprüler, oto yollar) buna etkendi.

Halk Partisi’nin ülke çapında yayın organı, Ankara’da münteşir Ulus gazetesi de keza Ankara’dan özel araç ile gelirdi, zaman zaman bir gün sonra.

Gazeteler müvezziler (dağıtıcılar) vasıtası ile dağıtılırdı (satılırdı). Bu mesleğin Bursa’ya mal olmuş iki ismi vardı:

Biri baba mesleğini devralmış Yavuz idi. Kapalıçarşı ve çevresine dağıtım yapardı. Kısa boylu, çelimsiz ama kuvvetli ve de çevikti. Hafta boyu (pazartesi-cumartesi) dağıttığı gazetelerin parasını cumartesi günleri öğleden sonra hiç hata yapmadan toplardı.

Diğeri İbrahim idi. İbrahim de Atatürk Caddesi’ne dağıtırdı. İbrahim uzun boylu, mavi gözlü, atletik yapılı, yakışıklı, acar bir delikanlı idi. Bir de siyah, Jawa marka motoru vardı. Cadde işi bitince motoru ile Devlet Hastanesi’ne de gazete götürürdü. Bu gidiş gelişlerde hastanede yakınlaştığı bir hemşire ile daha sonra evlendiğini hatırlıyorum. İbrahim, ilerleyen zaman içerisinde belediye önündeki otobüs durakları yanında bir baraka (gazete bayii) temin etmişti.

Evet, İstanbul basınının Bursa’daki yeri, durum böyle olunca, Bursa yerel basını, gazeteleri her zaman önem arz etmiş ve çok kaliteli kalemler, bir o kadar da değerli muhabirler gündemde kalmıştır.

Çok meşakkatli, bir o kadar da saygın ve zevkli bu mesleği halen sürdüren eski ve yeni birçok isim işlerini fevkalade başarı ve özveri ile yapmakta…

Bakın, kimler gelmiş kimler geçmiş bu meşakkatli yollardan…

Gazete sahipleri:

Ant ve Yeni Ant Gazeteleri-Sayın Derviş Sami Taşman

Hakimiyet Gazetesi-Sayın Hayri Terzioğlu

Millet Gazetesi-Sayın Kamil Koç (daha sonraları kurulan şirket adına Sayın Salih Bilen)

Haber Gazetesi-Sayın Kazım ve Süleyman Tayan kardeşler

Çalışanlar mı?

Musa Ataş–Cumhuriyet gazetesi ve Anadolu Ajansı Bursa muhabiri. Atatürk’ün bir Bursa seyahatinde yaptığı konuşmada yere yatarak konuşmasını not aldığı, gazete ve ajansa aktardığı ve Atatürk tarafından takdir gördüğü söylenirdi. Ben kendisi ile Millet gazetesinde çalışma şansına sahip oldum.

Mustafa Tayla-Hakimiyet gazetesi yazı işleri müdürü ve köşe yazarı, uzun bir süre de Gazeteciler Cemiyeti Başkanlığı yaptı.

Sabri Türkozan-Hakimiyet gazetesi adliye muhabiri.

Erdoğan Binyücel-Hakimiyet gazetesi vilayet muhabiri.

Hüseyin Kuşku-Millet gazetesi genel istihbaratçısı, Tercüman gazetesi Bursa muhabiri.

Feridun Evrenosoğlu-Hakimiyet gazetesi vilayet ve spor muhabiri.

Necati Akgün-Yeni Ant gazetesi, uzun süre beraber çalışma fırsatı bulduğum çok tecrübeli saygın bir istihbaratçı (Milliyet Gazetesi Bursa muhabiri).

Mehmet Ohri-Yeni Ant gazetesi yazı işleri müdürü ve köşe yazarı.

Niyazi Menteş–Yeni Ant gazetesi muhabir ve sekreter (mizanpaj sayfa düzenleyici).

Arif Karaslan-Millet gazetesi yazı işleri müdürü.

Kahraman Atılgan-Millet gazetesi adliye muhabiri.

Mümin Çotak-Haber gazetesi foto muhabiri.

Kadri Çatmakaş–Millet gazetesi.

Enver Ayhan-Hakimiyet gazetesi.

Hayatta olanlara sağlıklı ömürler, vefat edenlere Tanrı’dan rahmet diliyorum.

Bu arada, bu gazetelerin basım aşamasındaki emekçileri (mürettipler ve sayfa bağlayıcılar) Cabir ve Sadık ustadır.

Osmanlı döneminde Bursa’da gazete hep var olmuş, basın serüveni 1869 yılında Hüdavendigar gazetesi ile başlamıştır. Ancak ben, yetişebildiğim gazeteleri ve olayları hatırlayabildiğim kadarı ile sizinle paylaşıyorum.

1940’lı yılların ilk yarısında, hatta 1938’de tek parti döneminde Bursa’da Ant gazetesi yayın hayatındadır (1955’e kadar sürer, 1955’ten 1965’e dek adı Yeni Ant olur).

1946’da Demokrat Parti’nin yayın organı olarak Doğu gazetesi yayın hayatına giriyor. 1950 yılında kapanan bu gazetenin yerini Hakimiyet gazetesi alır, sahibi dönemin Demokrat Parti İl Başkanı Hayri Terzioğlu’dur.

İlerleyen yıllarda, Türkiye’nin renkli siyasetçisi Osman Bölükbaşı’nın ilk genel başkanı olduğu Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi’nin il başkanı iş adamı Kamil Koç, 1960 yılında Millet gazetesini Bursa basınına kazandırır. (Ben de 1961’de bu gazetede amatör olarak gazeteciliğe başlıyorum. 1962’de ise resmen sözleşme imzalayarak gazeteciliğe merhaba diyorum. Bursa Gazeteciler Cemiyeti’nin 33. sıra numarasında kayıtlı asil üyesi oluyorum. Daha sonra 1963 yılında Yeni Ant, 1965-1967 yıllarında Haber gazetesinde mesleğe devam ediyorum.1967 yılı sonunda da bu serüveni bitiriyorum.)

Böylece Bursa’da; Hakimiyet, Yeni Ant ve Millet üç gazete günlük olarak ve iddialı bir şekilde İstanbul basınına rağmen hayatiyetlerini devam ettirirler.

Bu arada, akşamları çıkan bir de Ekspres gazetesi ve ilçelerde çıkan haftalık gazeteler vardır. Uludağ, Bursa’nın Sesi, Doğru Hakimiyet, kısa ömürlü olsalar da vardılar.

1964 yılına gelindiğinde Kazım ve Süleyman Tayan kardeşlerin sahibi oldukları Haber gazetesi yayın hayatına merhaba der. Yazı işleri müdürlüğü ve genel yayın yönetmenliğini de daha sonraları Milli
Eğitim ve Milli Savunma Bakanlığı yapan Turhan Tayan yapar.

Bu gazete ile Bursa basını ilkleri yaşar, bu tarihe kadar hurufatlarla elle dizilerek hazırlanan gazetelerin karşısına dizgi makinası olan entertip getirilir. Bu kadarla da kalınmaz, konserve klişelerle geçmiş zaman olaylarını içeren resimler yayınlanırken klişe atölyesi getirilir. Artık günlük olaylar anında gazetede resimlenebilmektedir. Böylece Bursa basını ilk foto muhabiri Mümin Çotak ile tanışır.

Evet, uzun yıllar bu dört gazete hep gündemde kalacaktır.

Daha sonraları Hakimiyet el değiştirerek Bursa Hakimiyet olacak ve yine bir ilk olarak Bursa ofset baskı ile tanışacaktır.

Yeni Ant, 1965 yılında ekonomik güçlüklere yenik düşerek yayın hayatını sonlandırırken, Haber ve Millet yayın hayatlarına ara vereceklerdir.

Bu arada, Olay ve Bursa Hakimiyet; Bursa basınının iki büyük lokomotifi olarak Sönmez ve Çağlar ailelerinin özverileri ile bu işi sürdürmektedirler.

Buraya kadar anlatmaya çalıştığım olaylar yüzeysel bilgiler, daha derinlere girmek benim işim de değil haddim de! (Eğer böyle bir çalışma yapılması gerekir ise Bursa Gazeteciler Cemiyeti, arşivindeki bilgilerle en iyisini yapacaktır.)

Şimdi geliyoruz günümüze; gazeteler ve gazetecilik mesleği de boyut değiştirdi.

O 1950’li yıllarda bir gün öncesinin olaylarını ancak öğlene doğru takip edebilirken, bugün anında haberdar olabilme şansımız var.