Anadolu’nun en eski camilerinden biri olan ve İslam alemi için 5. Harem-i Şerifi olarak kabul edilen Diyarbakır’daki Ulu Cami, 639 yılında Hazreti Ömer’in halifeliği döneminde Diyarbakır’ın fethi sonrası İslam alemine kazandırılan önemli yapılardan biri. Diyarbakır’ın merkez Sur ilçesine gelen turistlerin ilgi odağı olan caminin avlusunda bulunan El Cezeri’ye ait güneş saati ise yaklaşık 8 buçuk asırlık geçmişi olmasına rağmen zamanı göstermeye devam ediyor. 1920’lere kadar cami avlusu dışında bulunan ve mermeri üzerinde çatlaklıkların oluştuğu saat, daha sonra zarar görmesin diye cami avlusuna alındı ve demir çubuklarla çevrelendi. Kente gelip tarihi yerleri gezerken Ulu Cami’yi de ziyaret eden turistler, güneş saati önünde bir yandan fotoğraf çekiyor diğer yandan da Diyanet İşleri Başkanlığının görevlendirdiği cami rehberi tarafından bilgilendiriliyor.

4 yıla yakın Diyarbakır Ulu Cami’de gönüllü rehberlik yapan Yaser Aydın, güneş saatinin turistlerin ilgi odağı olduğunu söyleyerek, “Güneş saatinin yerli ve yabancı turist oranında kentimizde önemli bir yer oluşturduğunu söyleyebiliriz. Sonbahar ve ilkbahar ayları, GAP turlarının en yoğun olduğu mevsimlerden biri. Bu aylarda yerli ve yabancı turistlerin Diyarbakır’da en çok merak ettiği yerlerden birinin Ulu Cami ve içerisinde bulunan güneş saatinin olduğunu ifade edebiliriz” dedi.

Cezeri’nin buluşu olan güneş saatinin tarihi geçmişine ve yapısına da değinen Aydın, “El Cezeri’nin oluşturmuş olduğu güneş saati Ulu Cami’nin bahçesinde bulunmakta. Güneş saati, mermer taşının ortasında demir bir kanca, etrafını çevreleyen yarım ay şeklinde 12 tane çizgi bulunur. Bazı kaynaklar 30 dakika, bazı kaynaklar ise 40 dakikalık aralıkla gölgenin yön değiştirdiğini ifade eder. Bu şekilde imam, namaz vakitlerini ve bu vakitler içerisinde özellikle öğle ile ikindi namaz vaktini tayin edip ezanı okumaya başlar” ifadelerinde bulundu.

Cami avlusunda bulunan güneş saatinin yaklaşık 850 yıllık bir geçmişe dayandığını söyleyen Aydın, “Ulu Camii Anadolu’nun ilk camisi olması hasebiyle ilk ezanın burada okunduğunu söyleyebiliriz. Bu anlamda El Cezeri’ye ait olan bu güneş saatinin önemli mimari yapıların içerisinde bulunmuş olması hasebiyle, gerçekten buraya ayrı bir renk ve görkem kattığını aktarabiliriz” diye konuştu.