Pek çok kişi, yaşadığı sokağın ne denli deprem riski taşıdığını veya binalarının dayanıklı olup olmadığını bilmiyor. Peki AFAD’ın etkileşimli deprem tehlikesi haritası nasıl kullanılır?

Euronews’ten Çağla Üren’in haberine göre; AFAD’ın etkileşimli risk haritasına da https://tdth.afad.gov.tr adresinden ulaşmak mümkün. Adrese girdikten sonra açılan sayfada kullanıcılar, e-Devlet bilgilerinizle sisteme giriş yapıyor. Bu adım kimlik doğrulaması için gerekli. Giriş yaptıktan sonra ana sayfanın sol üst köşesinde “Adres Sorgulama” bölümü yer alıyor. Kullanıcılar buradan il, ilçe ve mahalle bilgilerinizi girerek sorgulama yapabiliyor.

İvme yakın sokaklarda bile değişebiliyor

Etkileşimli haritada herhangi bir mahalle veya sokakta arama yapan kullanıcılar bir sokağın risk görünümünün hemen yakındaki bir diğer sokaktan farklı olduğunu görebilir.

Zira bu riski etkileyen bir dizi faktör var. Zemin türü bunlardan biri. Kaya zeminler deprem dalgalarını daha az büyütürken, yumuşak, gevşek zeminler (örneğin dolgu alanlar, alüvyonlar) deprem dalgalarını büyütüyor ve daha büyük ivmelere yol açıyor.

Benzer şekilde fay hattına uzaklık, yer şekilleri ve yeraltı su seviyesi de bu ivmeleri etkileyebiliyor. Nitekim suya doygun zeminler sıvılaşabiliyor ve bu da ivmeyi artırabiliyor.

PGA 475 ve 0.320 g ne anlama gelir?

PGA 475 katmanı kabaca, “Bu bölgede 475 yılda bir olacak büyüklükte bir depremde, yerin sallanması (ivmesi) ne kadar olur?” demek.

475 yılda bir olan seyrek depremler genelde büyük ve ciddi sarsıntılar anlamına geliyor ki bu da uzmanların beklediği büyük İstanbul depremiyle uyumlu.

Yani AFAD haritasındaki risk analizi 475 yılda bir olacak büyük bir deprem senaryosuna göre hesaplanmış oluyor.

Buradaki PGA ifadesi “maksimum yer ivmesi” demek. Söz konusu ifade beklenen deprem sırasında yerin en hızlı sallanacağı anı belirtiyor.

“0.320 g” ise risk değerini belirtmek için kullanılıyor. Bu ifadedeki “g” harfi de, yerçekimi (İngilizce gravity) için kullanılan bir ölçü birimi.

Söz konusu değerlerin deprem riski açısından yorumlanışı şu şekilde:

0.1 g ve altı: Düşük riskli bölgeler

0.1 g – 0.3 g arası: Orta riskli bölgeler

0.3 g – 0.6 g arası: Yüksek riskli bölgeler

0.6 g üzeri: Çok yüksek riskli bölgeler

Silivri Devlet Hastanesi örneğinde harita üzerinde işaretlenen bölgeye verilen 0.320 g değeri, 475 yılda bir olabilecek büyük bir deprem sırasında yerçekiminin yüzde 32’si kadar bir ivmeyle yerin sallanacağı anlamına geliyor.

0.320 g, tam olarak “yüksek risk” bölgesinin başlangıcında yer alıyor.

Risk değerini öğrendikten sonra ne yapılmalı?

Tüm bu hesaplama hastane binasının bulunduğu bölgenin deprem açısından tehlikeli sayıldığını gösteriyor. Yani buradaki yapıların mutlaka deprem yönetmeliğine uygun yapılması gerekiyor.

Uygun olmayan yapılarda bu deprem riski altında ciddi hasar oluşabilir.

Kullanıcılar bölgelerinin deprem riskini öğrendikten sonra bina tespit uygulamalarını kullanarak belediye yönetimlerinden binalarını incelemesini isteyebilir.

Örneğin İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) Hızlı Tarama Tespiti Projesi mevcut.

Kullanıcılar https://binatespitiformu.ibb.gov.tr/basvuru/ adresinden başvuru oluşturarak talepte bulunabiliyor.

Yapılacak inceleme sonucunda Yüksek Risk barındırdığı tespit edilen binalara ait sonuç bilgileri, binanın bulunduğu İlçe Belediyesi ile paylaşılıyor. Böylece ilçe belediyesinin yetkisi dâhilinde yapının sahiplerinden 6306 sayılı Kanun veya Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (2018) kapsamında inceleme yaptırılması isteniyor.

Hem kiracılar hem de konutun sahipleri bu başvuru sistemini kullanarak talepte bulunabiliyor. Ancak istenen bilgiler arasında tapu fotoğrafı, ada ve parsel bilgileri de var.