AV. ESRA AYDIN EKİCİ – Öncelikle Anayasa Mahkemesi’ ne bireysel başvuru nedir ona bakalım. Bireysel başvuru kesinleşen kararlara karşı Anayasa ve İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve ek protokollerde korunan temel hak ve özgürlüklerin ihlali halinde başvurulan bir hukuk yoludur.

Özel hukuk tüzel kişileri dahil hakkı ihlal edilen tüm bireyler Anayasa mahkemesine bireysel başvuru yapabilir, fakat kamu tüzel kişilerinin başvuru hakkı bulunmamaktadır. Özel hukuk tüzel kişilerinden kasıt ise, şirketler, dernekler, vakıflar vb gösterilebilir. Buna örnek olarak 2014/12727 başvuru numaralı Sabah Yıldızı Radyo Başvurusu verilebilir. Radyo bazı illerde yayın yapmasının yasaklanması sebebiyle ifade ve basın özgürlüğünün kısıtlanarak ihlal edilmesi iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapmış, Anayasa Mahkemesi ise başvuruyu kabul edilebilir bulmuş fakat esastan reddine karar vermiştir. Başvurunun kabul edilebilir bulunması demek ise özel hukuk tüzel kişilerinin başvuru yapabileceği anlamına gelmektedir.

Burada dikkat edilmesi gereken ise, kişilerin bu yola başvurabilmeleri için aynı İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi’ ne başvuruda olduğu gibi tüm iç hukuk yollarının tüketilmesi gerektiğidir. Burada kastedilen ise örnekle açıklamakta fayda görüyoruz, kişi unutulma hakkını kullanmak isteğiyle sulh ceza hakimliğine başvuru yaptı. Sulh ceza hakimliği red kararı verdi. Bu karara karşı kişi Anayasa Mahkemesi’ ne başvuru yapamayacaktır. Şöyle ki, bu red kararına karşı bir üst sulh ceza mahkemesine 7 gün içinde itiraz hakkı bulunmaktadır. Bu itiraz sonucu kesin karar verilecek olup, başkaca itiraz edilecek veya gönderilecek bir üst mercii bulunmadığından tüm iç hukuk yolları tüketilmiş olacak ve kişi ancak o zaman Anayasa Mahkemesi’ne başvuru yapabilecektir.

Bir diğer önemli şart ise ihlal edildiği iddia edilen hakkın hem Anayasa ile hem de İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve ek protokollerle korunması gerekmektedir. Sadece Anayasa ile güvence altına alınmış haklar için maalesef ki bireysel başvuru yapılamıyor. Örnek vermek gerekirse, bireyin kanunda suç olmayan bir fiilden cezalandırıldığını ve bu cezanın kesinleştiğini düşünelim. Suçta ve cezada kanunilik ilkesi hem Anayasa hem de İHAS ile korunma altına alındığından bu husus hakkında bireysel başvuru yapabilecektir. Fakat sosyal güvenlik hakkı İHAS ile korunma altında olmadığından bu hususla ilgili ihlalde maalesef ki başvuru yapılamayacaktır.

Bir diğer önemli husus ise, başvuru bir süreye bağlanmıştır. İç hukuk yollarının tüketilmesinden itibaren 30 gün içinde ihlale ilişkin tüm belgeleri de ekleyerek Anayasa mahkemesine başvuru yapılması gerekmekte. Süresi içinde başvuru yapılmaması halinde ise kişinin başkaca bir başvuru yapması mümkün olmamakta.