Bursa’nın 60 yıllık sembolü Teleferik

Bursa’nın 60 yıllık sembolü Teleferik

Türkiye’nin insanlı ilk teleferik hattı Uludağ Teleferiği, hizmete girişinin ardından tam 57 yılı geride bıraktı. 29 Ekim 1963 tarihinde hizmete giren bu ilginç ulaşım yolu günümüzde yine etkinliğini koruyor.

Aslında havai hat ulaşımı dünya ölçeğinde de çok eski değildi. Teleferik ismiyle anılan havai hat ilk kez 1874 yılında ortaya çıkarken, çağdaş anlamdaki ilk örnek 1929 yılında Almanya’nın Freiburg kentinde yaşam bulmuştu.

Bursa’da bu konudaki ilk girişim 1928’de yapılmış ama başarılı olmamıştı.

1928 yılındaki o ilk sonuçsuz girişimin üzerinden onlarca yıl geçti ve Demokrat Parti iktidarının ihtişamlı yıllarına gelindi…

ÇAĞLAYANGİL VE OYAL’IN ÇABALARI  

1954 yılı Bursa’ya bir çok yenilik getirirken, teleferik için de ilk imza da konuyordu… Dönemin girişimci valisi İhsan Sabri Çağlayangil, İsviçre’nin Von Roll firmasıyla masaya oturuyor ve Bursa’nın sembolleşecek değerlerinden birinin temelini atıyordu. Çünkü, 1963 yılına kadar bir ildeki tüm yatırımlara imza koyan, karar veren makam valilikti…
Teleferiğin doğuşu da bu döneme rastladığından, Belediye Başkanı Reşat Oyal’ın girişimleri İstanbul basınında pek de yer almıyordu.

Oysa belediye reisi Oyal, altı yıllık döneme çok sayıda önemli yatırımı sığdırıyor ve bunların başında da teleferik geliyordu.

Bu gerçeği anlamak için belediye meclisinin 1 Ekim 1957 tarihli toplantısında alınan karara göz atmak yetiyor aslında…

“Uludağ’da tesis edilecek olan teleferik hattı inşası için sözleşme tarihinden itibaren bir yıl içinde  çekilmek üzere İller Bankası’ndan 10 veya 15 yıl süre ile 1.500.000.- lira borç alınmasına , bu borca, banka eliyle dağıtılan gelirler ile akaryakıt yol vergisinden belediye payının karşılık gösterilmesine;

Bütün işlemleri yapmaya belediye reisi Reşat Oyal’a tam yetki verilmesine, bu mazbatanın kanun gereği vilayet yüksek makamına arzına 1 Ekim 1957 tarihli toplantıda oy birliği ile karar verildi.”

1940 yılların başında Uludağ’da üçlü bir yapılaşma vardı.

Merinos’un kontrolündeki Kayakevi, Devlet tarafından inşa edilen Büyük Otel ve Beceren ailesinin çadır kenti…

Başlangıçta, teleferik Teferrüç-Oteller bölgesi arasında planlanmışken, maddi yetersizlikler nedeniyle  etapları kısaltılmıştı.

İhaleyi alan, İsviçreli Von Roll firması, mühendis ve ortaklardan Hubert Sundermann yönetiminde çalışmalarına başladığında ortaya çıkacak tesis gerçekten de merak konusuydu.

Teferrüç-Kadıyayla arasında elektrik enerjisinin ve her türlü malzemenin nakli sağlanırken, bu arada direklerin montajı yapıldı. Bu arada geçici bir havai hat vagonu oluşturulmuştu.

Bu arada 1954 yılında belediye meclisi kararıyla  göreve gelen Belediye Reisi Reşat Oyal, Kültürpark projesini bitirmiş, kentin planlaması anlamında İtalyan mimar Piccinato’yla çok iyi bir dialog içine girmişti. Oyal’ın amacı, planlı, yeşil alanı bol, bir ölçüde turistik özellikleri öne çıkaran yatırımları tamamlamaktı.

1958 sonrası giderek tırmanan siyasi  tansiyon, 1960 yılı başlarında  ortamı iyice germişti. Tam bu sırada 27 Mayıs 1960 İhtilali gerçekleşti  ve projeler yarım kaldı.İhtilal sonrası kentin yönetimi valilere geçici sürelerle verilirken, teleferik açılışı da 29 Ekim 1963 tarihine  ertelendi.

Açılışta CHP Bursa milletvekili İbrahim Öktem,Von Roll firması yetkilileri ve Bursa basınının emekçileri  bulundu. Yaklaşık 7 yıllık bir sürede, tamamlanan teleferik, ilk günlerde Bursalıların yoğun  ilgisiyle karşılaştı.

Yaklaşık 2 bin 300 metrelik Teferrüç-Kadıyayla etabını 10 dakikada geçebilen 40 kişilik 4 vagon, Kadıyayla-Sarıalan arasını da aynı sürede tamamlıyordu.

Sarıalan-Çobankaya arasındaki 3 bin metrelik etap tamamlandığında, ikişer kişilik 50 kapalı 54 de açık kabin devreye girmişti.

Uludağ teleferiğinin yönetimi, 1963’ten  1968’e  kadar Belediye Elektrik   İşletmesi’nde kaldıktan sonra, 1969  yılından itibaren özerk bir kurum niteliğine kavuştu.  İktidar değişiklikleri, diğer  yeni yatırımlar sonucu  belediye başkanları, Bursa’nın  sembolü teleferikle yeterince ilgilenemedi.

Uludağ Teleferiği 1996 yılında özelleştirildi ama dört yıllık bir ayrılıktan sonra, 2 bin yılında Bursa Büyükşehir Belediyesi’ne geri döndü. Ardından, Teleferik hattı oteller bölgesine kadar uzatılarak hat mesafesi 8.7 kilometreye çıkartılması projesi benimsendi. Bu mesafe dünyadaki en uzun teleferik hattı olacaktı çünkü. Yap-işlet-devret modeliyle hayata geçirilen bu proje resmen 7 Haziran 2014 tarihinde bitirildi. Böylece, Teferrüç ile Oteller Bölgesi 12 dakikada kat edilerek 24 saat kesintisiz ulaşım  sağlandı.

YORUMLAR

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir