AV. ESRA AYDIN EKİCİ – İş Kanunu eşitler arası ilişkileri düzenleyen bir kanun olmadığından işçiyi işveren karşısında her zaman koruyan bir kanundur. Her ne kadar böyle bir kanun olsa da çoğu işçi hakları konusunda maalesef bilgi sahibi değil. Bu bilgisizlikte işçinin işveren karşısında hakkını savunamaması şeklinde tezahür ediyor. Bu sebeple bakalım

Hamile bir kadın işçi ne gibi haklara sahip?

Öncelikle hamile kadın işçiler günde 7,5 saatten fazla çalıştırılamazlar. Hamilelik süresince gece çalıştırılamayacakları gibi, buna zorlanamazlar. İş kanunu hamile işçiyi koruduğu gibi, doktor raporu ile belgelenmesi halinde sağlığına daha uygun hafif işlerde çalıştırılabileceğini hüküm altına almış durumda. Bu gibi durumlarda işverenin işçinin ücretinde indirim yapamaz.

Yine hamile kadın işçiye gebelik süresince periyodik kontrolleri için işverence ücretli izin verilmesi zorunludur. Bu izin sürelerinin ücreti de işçinin maaşından kesilemeyeceği gibi en önemlisi de yıllık izinden mahsup edilemez. Yani işveren hamile kadın işçiye muayeneye gidebilirsin ama bunları yıllık izninden düşerim diyemez. Muayene izni yıllık izinden bağımsız işverenin vermek zorunda olduğu izindir.

Hamile kadın işçinin sahip olduğu bir başka hakta doğum iznidir. Doğumdan önce ve sonra olmak üzere ikiye ayrılan bu izin temelde doğumdan önce 8 hafta doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta olmak üzere 4 aydır. Doğum izninin başlangıcı ise tekli gebeliklerde 32. Haftada başlamış olur. Tabi işçinin doktor onayı ile doğumdan önceki 3 haftaya kadar çalışma hakkı vardır. Bu çalışma zorunlu olmadığı gibi doktor onayı ve işçinin isteğine bağlıdır. İşverenin bu konuda işçiyi zorlama hakkı bulunmamaktadır.

Gebeliğin çoğul olması halinde ise, doğum izni doğumdan önce 10 doğumdan sonra 10 hafta olmak üzere toplam 20 haftadır.

Eğer ki hamile işçi bakımından doğum iznini kullanmaya başlamadan erken doğum olması halinde ise doğum öncesi kullanamadığı izinler doğum sonrasına eklenerek işçi tarafından kullanılır.

Her ne kadar konumuz hamile kadın işçinin hakları olsa da, İş Kanunu babayı da es geçmemiş ve babalık izni hakkını güvence altına almıştır. Yeni baba olan işçinin babalık izni hakkı 5 gün olup, bu izin ücretli izindir. Yukarıda hamile işçinin muayene izninde söylediğimiz gibi bu izinde ücretli izin olup, işçinin ücretinden kesilemeyeceği gibi, yıllık izinden de mahsup edilemeyecektir.

Yukarıda bahsettiğimiz 16 haftalık izi ücretli izin olup, işçinin ücretsiz izin kullanma hakkı da bulunmaktadır ve bu iznin süresi 6 aydır. İşçinin 6 aylık izini kullanmak istemesi halinde, bu kullanım işverenin onayına bağlı değildir. Yani işçi bu izni kullanmak isterse işverene bildirim yaparak kullanabilir.

Kadın işçinin bir diğer izin hakkı ise süt iznidir. Yani kadın işçi doğumdan sonra günde 1.5 saat olmak üzere, bebeğini emzirme hakkına sahiptir. Bu izni ister bölerek ister tamamını bir kerede kullanabilecektir. Bu izinde yine aynı şekilde ücretten indirim yapılmasına veya ücretin kesilmesine sebep olmaz. Bebek 1 yaşına girene kadar annenin süt izni mevcuttur.

Yine aynı şekilde annenin yarım çalışma hakkı da mevcuttur. Yarım çalışma dediğimiz ise de, birinci doğumda 60 gün, ikinci doğumda 120 gün, sonraki doğumlarda ise 180 gün olarak kadını isteği doğrultusunda haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilmektedir. Burada dikkate edilmesi gereken ise, bu iznin yukarıdakiler gibi ücretli değil ücretsiz olmasıdır. Yine çoğul gebeliklerde bu sürelere 30 gün eklenmektedir.

Hamile işçinin hamilelik süresince ve doğumdan sonra ne gibi haklara sahip olduğunu yazımızda belirttik. İşçilere tavsiyem bu hakları işverenden talep etmekten çekinmesinler. İş Kanunu madde 18 açıkça hamilelik sebebiyle iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde bu feshin geçersiz olduğunu belirtmiştir.