hollandalılar bugün dünyanın en medeni uluslarından biri olarak görünse de hollanda ve avrupa tarihi hakkında biraz bilgisi olan herkes bunun her zaman böyle olmadığını bilir. hollanda da dahil olmak üzere avrupa eskiden yaşamak için hiç kolay bir yer değildi; bitmek bilmeyen mezhep savaşları, çatışmalar, katliamlar, salgın hastalıklar ve suikastlarla harap olmuştu.

BUNU EN İYİ ŞEKİLDE ÖRNEKLENDİREN GEÇMİŞTEN BİR HİKAYE, HOLLANDA TARİHİNİN EN KARANLIK SAYFALARINDAN OLAN JOHAN DE WITT’IN TRAJIK HIKAYESIDIR

johan de witt, hollandalı bir devlet adamı ve 17. yüzyıl’ın ortalarında, küresel sömürgeleştirme döneminde gelişen deniz ticaretinin ülkesini önemli bir avrupa ticaret ve denizcilik gücü haline getirdiği birleşik hollanda cumhuriyeti’nde en önemli siyasilerden biriydi. (günümüzde yaygın olarak hollanda altın çağı olarak anılmaktadır.)

johan ve ağabeyi cornelis, eğitim açısından ayrıcalıklı bir ortamda büyüdüler; babasının isaac beeckman, jacob cats, gerardus vossius ve andreas colvius gibi önemli akademisyenler ve bilim insanlarıyla iyi ilişkileri vardı. johan ve cornelis, her ikisi de kendilerine roma cumhuriyeti’nin değerlerini aşılayan dordrecht’teki latin okuluna gittiler. dordrecht’teki latin okuluna gittikten sonra johan de witt, matematik ve hukukta başarılı olduğu leiden üniversitesi’nde okudu. 1645’te angers üniversitesi’nden doktorasını aldı. lahey’de frans van schooten firmasında ortak olarak avukatlık yaptı .

johan de witt, 1650’de (2. william, orange prensi’nin öldüğü yıl) dordrecht’in hollanda ve batı frizya eyaletlerinin liderliğine atandı. temmuz 1653’te hollanda eyaletleri, de witt’i en yetkili görevli olarak seçti. hollanda, cumhuriyet’in en güçlü eyaleti olduğundan, birleşik eyaletlerin bir bütün olarak siyasi lideriydi. de witt bu göreve üç kez yeniden seçildi: 1658, 1663 ve 1668’de.

johan de witt, hollandalı soyluların, burjuvaların ve tüccarların çıkarlarını gözetiyordu. en önemli hedefleri, 1662’de kendisiyle aynı fikirde olan pieter de la court tarafından hollanda’nın çıkarları adlı kitapta formüle edilmişti. bunlar şunlardı:

barışçıl dış politika, çünkü her savaş ekonomiyi etkiliyordu. hollanda için mümkün olan en büyük özerklik ve diğer altı eyaletten uzaklık, çünkü bunlar zengin hollanda için bir yüktü.
orange prensleri’nin hanedanlık hırslarının tüccarların makul çıkarlarına aykırı olması nedeniyle kalıcı olarak güçsüzleştirilmesi.

DE WITT İKTİDARA GELDİĞİ SIRADA HOLLANDA, İNGİLTERE İLE SAVAŞ HALİNDEYDİ

ancak keskin siyasi becerileriyle de witt barışı ikna etti ve hollanda’nın denizlerdeki gücünü korumayı başardı.

de witt’in güç tabanı, doğduğu zengin tüccar ve soylu sınıfıydı. bu sınıf, protestan dini ılımlılığını ve ticari çıkarları savunan pragmatik dış politikasıyla burjuva sınıfı ve sermaye ile politik olarak büyük ölçüde örtüşüyordu. ancak orange monarşistleri bu cumhuriyetçi tüccar sınıfını kendisine rakip görüyordu ve aralarında uzun süredir devam eden bir çatışma vardı.

1672’ye gelindiğinde fransa kralı xıv. louis’in aniden savaş ilan etmesiyle hollanda cumhuriyeti’nde siyasi kaos baş gösterdi. fransa-hollanda savaşı, hem ingiltere hem de fransa’nın hollanda cumhuriyeti’ne saldırması ve kısa sürede işgal edebilmesiyle hollanda’da iç karışıklık baş gösterdi. hollanda donanması güçlü olsa da, kara orduları büyük ölçüde göz ardı edilmişti. hollanda fransızların elinde yenilgi üstüne yenilgi aldı.

johan de witt’in iktidarı çöktü.

ÖLÜM

hollandalıların felaket yılı olarak adlandırdığı 1672’de witt 21 haziran’da bıçaklı bir suikastçı tarafından ağır şekilde yaralandı. iyileştikten sonra 4 ağustos’ta görevinden istifa etti, ancak bu düşmanları için yeterli değildi. özellikle monarşistler tarafından nefret edilen kardeşi cornelis, uydurma vatana ihanet suçlamalarıyla tutuklandı. günlerce işkence gördü (bir mahkumiyet mümkün olmadan önce itiraf gerektiren roma-hollanda yasalarına göre olağan olduğu üzere) ancak itiraf etmeyi reddetti. yine de sürgüne mahkum edildi. kardeşi yolculuğuna başlamasına yardım etmek için hapishaneye gittiğinde, ikisi de monarşistler ve dindar hristiyanlar tarafından saldırıya uğradı. kardeşler önce yumruk ve tekmelerle dövüldü ve ardından çırılçıplak soyulup kalabalığın içine bırakıldı. ağır yaralı halde yakındaki halka açık darağacına asılırken, çılgına dönmüş fanatikler karınlarını deştiler ve çıkardıkları iç organları çiğ çiğ yediler.

iki kardeşi parçaladıktan sonra ölüleri parçalara ayırdılar ve sonra şehirde dolaşıp john ve cornelius’un vücutlarından kulakları, burunları, parmakları ve cinsel organları kesildi ve açık artırmayla satıldı. kesilen testislerim çeşitli barlarda dolaştırılıp gururla teşhir edildi. hatta bir kronikçinin anlatımına göre, gözleri ve gözkapakları bile çiğ çiğ yenildi.

tarafsız gözlemcilere göre, yamyam kalabalık linç boyunca dikkate değer bir disiplini korudu ve yeni gelen 3. wilhelm tarafından tek bir kişi bile cezalandırılmadı bu da olayın kendiliğindenliği konusunda şüphe uyandırdı.

tarihçilerin son derece yetenekli bir lider olarak nitelendirdiği bir adamın vahşice öldürülüp, kendi halkı tarafından parçalanıp yenmesi, halihazırda hollandalılar tarafından tarihlerinin en utanç verici olaylarından biri olarak kabul ediliyor.