İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) iştiraki İstanbul Personel A.Ş. (İSPER) tarafından yapılan ‘İstanbul’da Gündem İstihdam ve İşsizlik’ araştırmasında, 2021 yılında uzun süreli işsizlerin toplam işsizler içindeki payının yüzde 43 olduğu belirlendi. Araştırma sonuçlarına göre; İstanbul’da uzun süreli işsizlerin yanı sıra yüksek öğrenimli kadınlar ve gençlerde de işsizlik endişe verici düzeyde.

İBB İstanbul Planlama Ajansı (İPA) ile Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) iş birliğiyle 10 bin 43 kişinin katılımıyla hazırlanan ‘İstanbul İşgücü Piyasası: Yapısal Özellikler ve Sorunlar’ raporunun sonuçları paylaşıldı. İstanbul Kongre Merkezi’ndeki yapılan toplantıda rapora ilişkin bilgi veren İBB Başkan Danışmanı Yiğit Oğuz Duman, “Bu araştırmayı oluşturmak için BETAM ve İPA güçlerini birleştirdi. İstanbul iş gücü piyasasının yapısal özellikleri ve sorunlarının araştırılması adına bu bir ilk” dedi.

BETAM ve İPA tarafından yapılan araştırmada öne çıkan sonuçlar şöyle:

– 2021 yılında İstanbul’da yaklaşık 12 milyon 200 bin çalışabilir nüfus var. Bu rakamın yaklaşık 5 milyon 930 binin lise altı, 3 milyon 150 binin lise ve 3 milyon 120 binin de yükseköğretim düzeyinde olduğu tahmin ediliyor.

– İstanbul’da ortalama eğitim süresi yaklaşık 11 yıla ulaştı.

– İstanbul’da çalışabilir nüfusun yüzde 25.6’sı yükseköğretim mezunu, yüzde 25.9’u lise mezunu, yüzde 48.6’sı lise altı mezun.

– 15-29 yaş kuşağında yüksek eğitimlilerin payı kadınlarda yüzde 46.3, erkeklerde yüzde 36.5. Yüksek eğitimde genç nüfusta kadınlar erkekleri açık ara geride bıraktı.

EĞİTİMLİ KADIN İŞSİZLERDE ENDİŞE VERİCİ ARTIŞ 

– Eğitimli kadın işsizlerde artış ise oldukça endişe verici oldu. Kadın yükseköğrenim diplomalı işsizlerin toplam işsizler içindeki payı, kadınlarda yüzde 42.8’e, erkeklerde yüzde 20.7’ye yükseldi.

– Yüksek eğitimli genç nüfusta kadınlar erkekleri açık ara geride bıraktı. Genç kadınlar erkeklere kıyasla daha eğitimli ama aynı zamanda, yukarıda gösterildiği gibi, işsiz olma ihtimalleri daha yüksek oldu.

– İstanbul’da genç işsizlik oranı yükseldi. Erkeklerde yüzde 22.8’e, kadınlarda ise yüzde 29.9’a ulaştı.

– İşgücü arzı ile talebi arasında var olan uyumsuzluk, bir yandan istihdam artışını frenlerken diğer yandan da işsizliği katılaştırmakta.

– İstanbul’da iş arayanların büyük çoğunluğunun (yüzde 71.5) teklif edilen bir işi kabul etmek için olmazsa olmaz koşullara sahip olduğunu göstermektedir. En sık rastlanan koşul (yüzde 55.2) sigortalı olmaktır. Sırasıyla eve yakın olma (yüzde 41.3), tam zamanlı iş (yüzde 30.5), yol/yemek gibi haklar (yüzde 30.2) ve eğitimi alınan mesleğe uygun bir iş olması (yüzde 15.2) koşulları gelmektedir.

– İstanbul’da kadın işgücünün yüzde 46’sı iş ararken eve yakın olması koşulunu önemli görüyor.

– İstanbul’da işini kaybedenlerin yüzde 68’i işsizlik ödeneğinden mahrum kalıyor. İşsizlerin ise sadece yüzde 6.5’i işsizlik ödeneğinden yararlanabiliyor.

1 MİLYONA YAKIN KİŞİ KAYIT DIŞI ÇALIŞIYOR

– 2021’de SGK kaydı olmadan çalışan sayısının 950 bin civarında olduğu tahmin ediliyor. Bunların sadece 22 bini, yani yüzde 2.3 oranı kayıtlı bir iş arıyor.

– Pandemi döneminde en yoğun etkilenen sektörler konaklama ve yiyecek, sağlık, eğitim gibi bulaş riskinin yüksek olduğu faaliyet kolları oldu. Tam kapanma günlerinde eve servis yapabilen firmalar zararı en aza indirirken bunu gerçekleştiremeyen firmalar büyük ekonomik kayıplara maruz kaldı.

– Pandemi nedeniyle konaklama ve lokanta faaliyetlerinde işsizlik oranının yüzde 21.7 olduğu tahmin ediliyor.

– Konaklama ve lokanta faaliyetleri dışındaki sektörlerde pandeminin istihdama etkisi 2021 yılı 3. çeyrekte ortadan kalktı.

– İmalat sektöründe faaliyet gösteren firmaların pandemiyi hafif hasarlarla atlattığı, hatta istihdam artışı olduğunu söylemek mümkünken e-ticarete elverişli sektörlerde faaliyet gösteren firmalar için pandeminin olumlu etkisinden bahsedilebilir.