AV. ESRA AYDIN EKİCİ – Günümüzde dahi etkisini yitirmeyen kambiyo senetlerinden en çok kullanılan çek, özellikle ticari hayatta tacirler ve esnaflar arasında sıklıkla kullanılmaktadır. Karşılıksız çek ise adından da anlayacağınız gibi çekin üstünde bulunan paranın bankada karşılığı olmamasına yani bankada böyle bir miktarın bulunmadığına dair olan çeke deniyor. Çekin karşılıksız çıkması sonucunda alacaklının kambiyo yoluyla icra takibi gibi hakları olsa da 15.07.2016 tarihinde Çek Kanunu’nda yapılan değişiklikle birlikte alacaklılara başka hukuki imkanlar da tanınmış.

Öncelikle karşılıksız çek suçunun oluşması için şartlar nelerdir buna bakalım.

Çekin vadesi gelmiş olmalıdır.

Çek süresi içerisinde ibraz edilmiş olmalıdır.

Çekin arkasına karşılıksızdır olduğu şerhi ilgili banka tarafından işlenmelidir.

Çek sahibi süresi içerisinde şikayet yoluna başvurmalıdır. (Öğrenmesinden itibaren 3 ay her halde 1 yıl)

Yukarıda sayılan şartlar yerine getirildiği takdirde çek düzenleyen kişi hakkında bazı yaptırımlar düzenlenmiş.

Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde ibrazında, çekle ilgili olarak “karşılıksızdır” işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, hamilin şikâyeti üzerine, her bir çekle ilgili olarak, binbeşyüz güne kadar adli para cezasına hükmolunuyor. Mahkeme ayrıca, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına; bu yasağın bulunması hâlinde, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının devamına hükmediyor. Yargılama sırasında da re’sen mahkeme tarafından koruma tedbiri olarak çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına karar veriliyor. Eğer bu kişi para cezasını zamanında ödemez ya da itiraz ederse anında hapis cezası uygulanarak cezası artıyor. Bu kişilerin davaları düşmesi için ya şikayet eden kişinin vazgeçmesi gerekiyor ya da bu karşılıksız çek yazan kişi legal yollar ile faizi ile beraber karşı tarafa ödemesi gerekiyor. Aksi halde hiçbir şekilde cezadan muaf olunamıyor. Görüldüğü üzere caydırıcı olması adına kanun, karşılıksız çek yazılması durumunda suçu işleyen kişinin hem kişisel hem ticari hayatını etkileyecek yaptırımlar öngörüyor.

Peki bu şikayeti nereye yapmamız gerekiyor? Bu şikayeti yapabilmek için ne kadar süremiz var?

Karşılıksız çek düzenleme suçuna bakmakla görevli mahkeme İcra Mahkemesi olup, yetkiye ilişkin ise seçimlik yetki bulunmakta. Yani çekin tahsil için verildiği bankanın bulunduğu yer, çek hesabının açıldığı yer, keşidecinin yerleşim yeri ya da şikâyetçinin yerleşim yeri mahkemesinin herhangi birinde dava açılabiliyorsunuz. Çekin karşılıksız kaldığının öğrenilmesinden itibaren 3 ay ve her ihtimalde 1 yıl içerisinde ise karşılıksız çek şikayetinin yapılmış olması gerekiyor.