Cumhurbaşkanı Eşref Gani Afganistan’dan kaçtığında ve Taliban, Kabil’i mücadele etmeden yalnızca bir günde ele geçirdiğinde, ülkenin uzun iç savaşı neredeyse bitmiş gibiydi.
Ancak birkaç saat içinde bir grup savaşçı ve politikacı aksini ant içerek, militan grubun kontrolü altında olmayan ülkenin son köşesinden savaşacaklarına söz verdi.
(Haritada kırmızı alanlarda Taliban’ın konrolünde olan vilayetleri, sarı alan ise direnişin kalesi Panjshir’i gösteriyor.)
PANJSHİR VADİSİ, 1980’LERDEN BU YANA TALİBAN’A KARŞI BİR DİRENİŞ KALESİ
Kabil’in kuzeyinde, Hindu Kush’ta bulunan Panjshir vadisi, önce 1980’lerde Sovyetlere, ardından 1990’larda Taliban’a karşı on yıllar boyunca bir direniş kalesiydi. Hala o yılların savaşlarından kalma paslanan tanklarla dolu.
Afganistan’da Taliban’dan nefret eden pek çok kişi var ve son 20 yılda yaşananlar, onların kendilerini güvende görmemesi gerektiğini güçlü bir şekilde hatırlatıyor.
Diğer taraftan Taliban, 2001’deki ABD liderliğindeki işgalin ardından, reform yapıp yavaş yavaş iktidara geri dönmeden önce neredeyse tamamen yok edildi. Hareketin gücünün bir kısmı, katı vizyonlarının Afganistan’daki bazılarıyla paylaşılıyor olması oluşturuyordu.
DİRENİŞ HAREKETLERİ TALİBAN’IN STRATEJİSİNDEN YARALANABİLİR
Siyasi analistler, herhangi bir uzun vadeli direniş hareketinin de aynı dinamikten yararlanacağını düşünüyor. Çünkü, Afganistan’da Taliban yönetimi altında yaşamaya zorlanabilecek, ancak bunu asla kabul etmeyecek pek çok kişi bulunuyor. Örneğin, son birkaç gün,ülke başkent Kabil’de ve doğu Afganistan’da devrilen cumhuriyetin bayrağını savunmak için kadınların protesto gösterilerine tanık oldu.
TALİBAN’DA BİR GRUP KADIN KORKUSUZCA SOKAKLARA ÇIKTI
Bu insanlar, Taliban’ın kan dökme konusundaki uzun geçmişine ve muhalifleri acımasızca bastırmasına rağmen sokaklara çıktı. Celalabad kentinde silahlı kişilerin Taliban pankartını indiren grubu dağıtması sonucu bir kişi hayatını kaybetti.
AFGANİSTAN’IN TACİKİSTAN BÜYÜKELÇİSİ: DİRENİŞÇİLERİN KALESİ OLABİLİR
Öte yandan, eski bir üst düzey güvenlik yetkilisi ve Afganistan’ın Tacikistan Büyükelçisi olan Korgeneral Zahir Aghbar, Panjshir’in savaşmak isteyenler için bir üs oluşturacağını söyledi.
Aghbar, “Panjshir, insanları köleleştirmek isteyen herkese karşı güçlü duruyor. Taliban’ın savaşı kazandığını söyleyemem. Hayır, Taliban ile hain görüşmelerden sonra görevi bırakan sadece Eşref Gani’ydi”dedi.
TALİBAN PANJSHİR’E HALA SALDIRMADI
Bununla birlikte Panjshir’in Himalayalar’ın kenarında yer alan coğrafyası, onu doğal bir kale haline getiriyor ve Taliban, Afganistan’daki ışıklandırmalarına ve devasa silah, mühimmat, araç ve diğer askeri malzemeleri ele geçirmesine rağmen şimdilik vilayete saldırmadı.
Uzmanlara göre bu durum birçok nedeni olabilir. Bunlardan ilki, bir önceki Taliban hükümeti o kadar hızlı çöktü ki, Taliban zamanını yeni kuracağı rejimi yapılandırmak için kullanıyor olabilir.
İkinci bir neden ise Panjshir’e geri çekilmenin, en azından şimdilik, askeri olduğu kadar siyasi görünmesi de olabilir. Orada saklanan ve savaşmaya söz veren tarihi Taliban karşıtı Kuzey İttifakı’nın mevcut liderleri, bir gerilla kampanyası planlamanın yanı sıra yeni hükümette bir hisse için teklif veriyor olabilir.
Bazı Taliban yöneticileri 20 yıl boyunca bir ayaklanmaya öncülük ettikten sonra bir ülkeyi yönetmeye geçişin zor olacağını kabul etti. Bu nedenle Taliban’ın yeni liderleri, kapsayıcı bir hükümetin daha fazla meşruiyet ve barış içermesi gerektiğini düşünüyor olabilir.
TALİBAN 20 YIL ÖNCESİNE GÖRE ŞİMDİLİK DAHA ILIMLI BİR POLİTİKA İZLİYOR
Öte yandan Taliban, eski rejim döneminde görevde olan sağlık bakanı ve Kabil belediye başkanından görevde kalmalarını istedi. Şu anda eski barış elçisi Abdullah Abdullah ile birlikte yeni hükümetin şekli konusunda müzakerelere öncülük eden eski cumhurbaşkanı Hamid Karzai’ye kabine görevi teklif edilebileceğine dair söylentiler de bulunuyor.
Aghbar, Taliban’ın “başkalarının barış ve uyum içinde yaşamasına izin verirlerse” tüm Afgan gruplarını temsil edecek bir koalisyon hükümetinin parçası olabileceğini söyleyerek anlaşma seçeneklerine işaret etti. Ancak, bu gerçekleşmezse herhangi bir Taliban karşıtı direnişin ciddi bir şekilde yeniden savaşmaya başlama seçeneği hala açık olacak.
DİRENİŞÇİLERİN DIŞ DÜNYADAN DESTEK ALMALARI ZOR BİR İHTİMAL
Diğer taraftan, siyasi analistler Taliban karşıtı grupların yabancı ülkeler tarafından desteklenmesini şu an için olası görmüyor. Taliban liderlerinin operasyonlar yürütmesi ve savaşçıların Pakistan sınırında dinlenmeleri için kalıcı bir üssü vardı. Afganistan’ın diğer komşularından hiçbiri, en azından şimdilik, Taliban karşıtı bir hareketi desteklemeye aday değil.
YORUMLAR