Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’ne (CDC) göre bunama riskini artıran etkenler arasında fiziksel aktivite eksikliği, kontrolsüz diyabet, yüksek tansiyon, işitme kaybı, tütün ve alkol kullanımı yer alıyor. Son dönemde yapılan bazı çalışmalar, bozulmuş uyku düzenlerinin de bu riski artırabileceğini öne sürüyor. Ancak, çok fazla veya çok az uykunun etkisi konusunda kesin bir görüş birliği yok.

UYKU SÜRESİ VE BUNAMA ARASINDAKİ BAĞLANTI

Büyük ölçekli araştırmalar, uyku süresinin aşırı yüksek veya düşük olmasının bilişsel bozulma ve bunama riskini artırabileceğini gösteriyor. Orta yaşlarda kısa uyku süresi ile daha yüksek bunama riski arasında ilişki olduğu belirtilirken, gece 9 saatten fazla uyumanın da nörodejenerasyon ve bunama ile bağlantılı olduğu öne sürülüyor

Kaliforniya Üniversitesi, San Francisco’daki bilim insanlarının yaptığı bir çalışma ise, uyku düzenini izlemek için uyku izleyicileri kullandıkları 733 kadında, aşırı şekerleme yapılmasının ve 24 saatlik uyku halinin artmasının bunama geliştirme riskini iki katına çıkardığını ortaya koydu. Bu çalışma, Neurology dergisinde yayımlandı.

Çalışmaya dahil edilen 733 kadın, 65 yaşından büyük ve başlangıçta bilişsel bozukluk ya da bunama teşhisi almamıştı. Araştırmacılar, katılımcılara 24 saatlik uyku-uyanıklık aktivitelerini ölçmek için aktigraf cihazları verdiler. 5 yıl süresince takip edilen kadınlar, gece uykusu, şekerleme ve sirkadiyen dinlenme aktiviteleri gibi değişkenler üzerinden incelendi.

Sonuçlar, üç ana uyku profilini ortaya koydu:

İstikrarlı Uyku: Uyku kalitesi istikrarlı veya hafif iyileşmiş.

Azalan Gece Uykusu: Gece uyku süresinin ve kalitesinin azalması.

Artan Uyku Hali: Hem gündüz hem de gece uyku süresi ve kalitesinde büyük artış.

Araştırmanın sonunda, artan uyku hali olan kadınların, 5 yıl boyunca stabil uyku profili gösterenlere göre yaklaşık iki kat daha fazla bunama riski taşıdığı belirlendi. Ancak, artan uyku hali, yalnızca MCI (hafif bilişsel bozukluk) riskinde bir artışla ilişkilendirilmedi.

UYKU DÜZENİNDEKİ BOZULMA NEDEN BUMA RİSKİNİ ARTIRIYOR?

Uzmanlar, aşırı uyku hali ve sık şekerleme yapmanın bunama ile bağlantılı olabileceğini belirtiyor. Uyku bozukluklarının, erken nörodejeneratif değişiklikleri işaret edebileceği ve beyin fonksiyonlarındaki bozulmaların uykuyu düzenleyen bölgeleri etkileyebileceği ifade ediliyor. Uyku kalitesinin kötüleşmesi, Alzheimer gibi hastalıklarla ilişkili proteinlerin temizlenmesini engelleyebilir.

Toronto Üniversitesi’nden Nörobilim uzmanı Ben Dunkley, uyku bozukluklarının bunama riskini artırabilecek önemli bir etken olduğunu vurguladı. Düzenli uyku alışkanlıklarının ve uyku hijyeninin iyileştirilmesinin, beyin sağlığını olumlu yönde etkileyebileceğine dikkat çekti.

Bu çalışma, uyku düzenindeki değişikliklerin ileri yaşlarda bunama riskine katkıda bulunabileceğine dair daha fazla kanıt sunuyor. Uzmanlar, iyi bir uyku düzeninin korunması gerektiğini, düzenli uyku programları ve yaşam tarzı değişikliklerinin beyin sağlığını iyileştirebileceğini belirtiyor. Uyku kalitesinin iyileştirilmesi, bunama riskini azaltmak için önemli bir adım olabilir.
Bu tür araştırmalar, uyku ve bilişsel sağlık arasındaki ilişkiyi daha iyi anlamamıza yardımcı olurken, uyku bozukluklarının önlenmesi için gerekli önlemleri almak, ileri yaşlarda bilişsel bozulmayı engellemeye yönelik önemli bir strateji olabilir.