GÜNSELİ GÜNDÜZ – “Ayyy, asla yemem” deyip kaçarak uzaklaştığımız, halk olarak yüklüce önyargılara sahip olduğumuz bir mutfak, Çin mutfağı.

Çin mutfağı, tarihiyle, kültürüyle çok köklü bir geçmişe sahip. Birçok yönden aslına sadık kalmış, yemek yaparken kullandıkları bitkiler, baharatlar, pişirme süreçleri ile aslında tutucu bir mutfaktır da, diyebiliriz.

Dünyanın en kalabalık nüfuslarından biri olarak, her ülkede birçok Çinli’ye rastlarız. Bu sebatkar halk, gittikleri ülkelerde kendi öz kültürlerini korumuşlardır, mutfaklarını bütün dünyaya tanıtarak bağımlılık yaratmışlardır.

Amerikan filmlerindeki tatil günü klasiğidir… Onlar kızarmış sebzeli ve soslu noddle (yani ince erişteleri) yerken, biz de merakla izleriz. İçimizden tadını merak eder, ama denemeye cüret edemeyiz.

Peki, Ying Yang nedir?

Ying karanlık, yang ise aydınlık, demektir. En azından o ünlü sembolü bir yerlerde muhakkak görmüşüzdür; hani siyah ve beyaz balığın bir arada oluşu ve siyahın içinde beyaz, beyazın içinde ise siyah olan şekil. Çinlilere göre, “her şey zıttı ile var olur!”.

Çin mutfağı bu temele dayanır. Yemekleri, renklerine, pişirme şekillerine göre kategorize ederler. Yiyecek et veya sebze kızartılmış ise yang olur, buharda pişirilmişse ying olur. Servis edilen yemeklerden biri kızartılırsa, diğerleri mutlaka çiğ veya buharda pişirilerek sunulur.

Çinliler bu denge bozulursa vücudun dengesinin de bozulacağına inanırlar. Bu dengeye göre menülerini hazırlarlar, ona göre yemeklerini tüketirler. Makarnalar, et, balık, ördek, domuz en çok tükettikleri et çeşitleri olup bu özelliğe göre pişirilir. Şöyle ki, et yemeklerine bal ve şeker eklenir, sebze veya noddle (ince makarna) ile servis edilir, ayrı ayrı yenir. Mesela tavuğu bitirmeden sebze yemezler; bu kuralı uygulayarak “ying yang”a bağlı kalırlar.

Kafamızı karıştıran böcek meselesine gelince…

Çin çok büyük bir ülke olduğu için bölgelerarası da dil, kültür ve ekonomik farklılıkları var. Bu nedenle bazı bölgelerin yaşam şartları çok ağır olduğu için bulabildikleri ot, baharat, zaman zaman böcek, hatta yılan bile yedikleri olur. Kızarmış böcekleri çok gelenekseldir, iyi bir protein kaynağıdır onlara göre.

Ben size “dim sam” denilen mantılarını, tavada yarı pişmiş kıtır soya soslu sebzelerini, eriştelerini ve tropikal meyvelerden yapılmış tatlılarını öneririm.

Eğer yolunuz Çin’e düşerse yanınızda bir şey taşımayın yemek için,. Çok lezzetli soya soslu sebzeler ve ballı ördek yiyebilirsiniz, en azından.